مهدی میرزا پور - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه، گرایش منطق، دانشگاه علامه طباطبایی

قواعد قیاس حملی، که معمولا تحت عنوان “the Rules of the Categorical Syllogism” در منابع آموزشی منطق به زبان انگلیسی مطرح می شود، روش مفیدی است که جهت تشخیص اعتبار قیاس های حملی، به منطق آموزان، در کتاب های عمومی آموزش منطق، ارائه می شود. استفاده از این قواعد به تقلید از آثار آموزشی غربی در کشور ما نیز متداول گشته و با اندک تغییراتی، در آثار مولفان منطقی در داخل کشور، بازنویسی شده است. این تغییرات در بازنویسی ها وابسته به عوامل مختلفی است که می توان به دو عامل سلیقه و ذوق مولف در ارائه مطالب و دیگری، منبع یا منابع مورد انتخاب مولف، اشاره کرد. هدف از این مقاله در گام اول، ارائه روشی تحلیلی جهت صوری سازی این قواعد است که منجر به ایجاد روش های مکانیکی و الگوریتمی شود؛ و در گام بعد، بتوان از رهیافت صوری سازی و محاسبه پذیر شدن این قواعد، با استفاده از یک الگوریتم قابل پیاده سازی توسط ماشین، به بررسی دقیق قواعد قیاس، در برخی از منابع آموزشی منطق پرداخت. در این مقاله، علاوه بر دسته بندی قواعد قیاس حملی، تقریر جدیدی از قواعد آن، با استفاده از مفهوم انبساط، ارائه می شود.

قواعد قیاس حملی, شرایط قیاس حملی, اعتبار قیاس ارسطویی, دسته بندی قواعد قیاس, مفهوم انبساط, شرایط انبساط