یونس رستمی کیا - Forests and Rangelands Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Education and Extension Organization (AREEO), Ardabil, Iran
مسعود طبری کوچکسرایی - Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran.
احمد اصغرزاده - Research Institute of Soil and Water. Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
احمد رحمانی - Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.

مقدمه و هدف: فندق جنگلی(Corylus avellana L.)گیاهی است سخت ریشه زا و از این رو تکثیر آن با روش های متداول غیر جنسی تقریباامکان پذیر نمی باشد. هدف از این تحقیق تعیین تاثیر اکسین و تلقیح قارچ های میکوریزی بر کالوس­،ریشه­زایی و صفات رویشی قلمه­های فندق جنگلی است. مواد و روش ها: قلمه­های نیمه­خشبی فندق دراوایل تیرماه از جنگل­های ارسباران (رویشگاه مکیدی) جمع­آوری و باغلظت­های صفر، ۲۰۰۰، ۱۰۰۰، ۵۰۰ و ۳۰۰۰ میلی­گرم در لیتر IBA تیمار و سپس با قارچ­های Glomus intraradices وTrichoderma harzianum تلقیح شدند. قلمه­ها در بستر کاشت مخلوط ماسه-پرلیت (۱:۱) در گلخانه کشت و ۷۰ روز پس از کاشت، صفات کالوس­زایی، ریشه­زایی، تعداد ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک کل نهال، طول نهال، سطحبرگ و درصد کلنیزاسیون ریشه با قارچ­های مورد مطالعه اندازه­گیری شدند. یافته ها: در قلمه­ های شاهد (بدون اعمال هورمون و قارچ) و قلمه­هایی که در غلظت ۵۰۰ میلی­ گرم در لیتر هورمونIBA  همراه با و بدون قارچ  G. intraradicesو T. harzianum تیمار شدند هیچ کالوسی تشکیل نشد. بیشترین کالوس­زایی (۳۴/۳ درصد)، ریشه­زایی(۲۷/۲­درصد)، تعداد ریشه (۲/۵۸­عدد)، وزن ریشه (۳۵/۰ گرم)، وزن خشک کل نهال (۳/۳۹ گرم)،­ طول نهال­(۱۲/۳۲سانتی­متر)، سطح­برگ (۲۹/۱۳ سانتی­متر مربع) و کلنیزاسیون ریشه (۲۸/۷ درصد) در غلظت ۲۰۰۰ میلی­گرم در لیتر IBA در تلقیح با قارچ G. intraradices مشاهده شد. نتیجه گیری: مطلوب ترین روش تکثیر رویشی فندق، جمع­ آوری قلمه­ های پاجوش یک­ساله در تیر­ماه و تیمار با تنظیم­کننده رشد IBA (غلظت ۲۰۰۰ میلی­ گرم در لیتر) در ترکیب با قارچ G. intraradices است.

Hazelnut, IBA, Mycorrhizal fungi, Rooting, Semi- hardwood cutting., اکسین, ریشه زایی, فندق, قارچ میکوریزی, قلمه نیمه خشبی.