رمضانعلی اکبری مزدی - islamic azad university
اسداله متاجی - islamic azad university
اصغر فلاح - Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources

مقدمه و هدف: مطالعه و ارزیابی ساختار روشنه­ ها  باعث ایجاد درک صحیحی از روند پویایی توده جنگلی و همچنین آشفتگی­ های طبیعی می­ شود که نقش مهمی در آینده مدیریتی بوم سازگان جنگل دارد. مطالعه حاضر به بررسی ارتباط ساختار روشنه­ ها با زادآوری در راشستان­ طبیعی جنگل هفتخال استان مازندران می ­پردازد. مواد و روش ها: بدین­ منظور ابتدا با جنگل گردشی، تمام روشنه های موجود در سطح منطقه شناسایی و ثبت شد. سپس روشنه­ ها  در سه کلاسه کوچک (کمتر از ۳۰۰ مترمربع)، متوسط (۳۰۰ تا ۶۰۰ مترمربع) و بزرگ (بیشتر از ۶۰۰ مترمربع) کلاسه بندی و خصوصیات ساختاری روشنه از جمله فراوانی، شکل و مساحت محاسبه شد. مشخصه های قطر یقه، ارتفاع، نوع گونه، فراوانی نهال­ ها به تفکیک مراحل رویشی برای همه زادآوری­ ها در هر روشنه ثبت شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ۳/۶۵ درصد منطقه مورد مطالعه را روشنه تشکیل می­دهد. از نظر سطح، ۸۵ درصد روشنه­ ها در کلاسه ­های کوچک و متوسط بود. ارتباط مساحت با محیط روشنه ­ها و همچنین بررسی شاخص کشیدگی میلر نشان داد که روشنه ­ها اکثرا دارای شکل بیضوی در روشنه­ های کوچک تا شکل دایره ­ای در روشنه ­های بزرگ هستند، به­ طوری­که مقدار شاخص کشیدگی میلر در روشنه­ های کوچک، متوسط و بزرگ، به­ ترتیب ۰/۴۲، ۰/۵۹ و ۰/۸۶ بود. در بررسی مشخصه­ های تجدید حیات، ۸۵ درصد زادآوری­ های موجود در روشنه ­ها مربوط به گونه راش بود. بیش ترین فراوانی زادآوری­ها در مرحله رویشی خال با قطر کمتر از ۵ سانتی­متر و ارتفاع ۴ تا ۸ متر بودند که شروع رقابت برای نور، مهم­ترین عامل در این مرحله است. همچنین مقایسات نشان داد فراوانی، رشد قطری و رشد ارتفاعی زادآوری­ ها با افزایش سطح روشنه به­ طور معنی­ داری کاهش می ­یابد و دلیل آن نیازهای بوم شناختی به ­ویژه سایه ­پسندی زادآوری ­های گونه راش است که روشنه­ های کوچک این شرایط را مهیا ساخته است. نتیجه ­گیری: نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این است که روشنه­ های کوچک­تر از ۶۰۰ مترمربع (روشنه های کوچک و متوسط) از شرایط مناسب­تری برخوردارند و در مدیریت جنگل باید تا حد ممکن از ایجاد روشنه ­های بزرگ­تر از ۶۰۰ مترمربع اجتناب شود. نتایج مقاله حاضر مدیریت جنگل را در اجرای بهتر و قابل اعتماد برنامه ریزی­ ها همراه با حفظ پایداری بوم سازگان­های جنگلی و همچنین منافع اقتصادی و اجتماعی آن یاری می کند.

Beech, Forest management, Gap structure, Regeneration., راش, زادآوری, ساختار روشنه, مدیریت جنگل