بررسی آثار ناشی از توسعه شهر بر مطلوبیت پهنه های حفاظتی با رویکرد سیمای سرزمین (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کرگان رود)

  شهرنشینی یکی از مهمترین تغییرات جهانی بوده و رشد سریع شهرهای دنیا فشارهای سنگینی را بر سرزمین و منابع آن وارد کرده است. با درنظرگرفتن ویژگی ها و کارکردهای متعدد اکولوژیک اکوسیستم های هیرکانیولزوم حفظ و صیانت از آن، تحقیق حاضر با هدف بررسی روند توسعه شهری در محدوده آبخیز کرگان رود و آثار ناشی از ادامه این روند بر مطلوبیت نهایی پهنه های با ارزش حفاظتی انجام گرفت. بدین منظور ابتدا سطح مناطق توسعه نیافته آبخیز به دو اکوسیستم جنگل و مرتع تقسیم شد. سپس برای هرکدام از تیپ های پوششی، پارامترهای مورد نیاز مدل CAPS (معیارهای بوم شناختی و توانایی مدیریت سرزمین) محاسبه و با رویه ترکیب خطی وزن دار با یکدیگر ترکیب شدند. به طور کلی با اجرای CAPS ، تعداد ۱۴ زون از مساحت ۶۴۵۴۱ هکتاری حوزه (معادل ۱۹ درصد سطح حوزه) به عنوان پهنه های قابل حفاظت شناسایی شد که از این میان سهم عرصه های جنگلی ۱۳ درصد و سهم مراتع۶درصد است. شبیه سازی توسعه شهر نیز با تدوین سه سناریوی رشد تاریخی، مدیریت شده و بوم شناختی به کمک سلول های خودکار SLEUTH ، برای دوره ۲۰۵۰-۲۰۰۷ صورت گرفت. تلفیق نتایج شبیه سازی و ارزیابی سرزمین نیز با رویکرد اتصال آزاد انجام شد. نتایج حاصل، بیانگر روند عمومی کاهش در مطلوبیت نهایی لکه های حفاظتی تحت تاثیر نوع و میزان توسعه شهر است. مطابق نتایج دسته بندی میانگین ها، تغییر مطلوبیت ناشی از رشد شهر در سناریوی تاریخی در گروه اول، و سناریوهای مدیریت شده و بوم شناختی در گروه دوم توسعه قرار می گیرد، بدین معنی که با تغییر رویه و اصلاح روند جاری توسعه، می توان تا حدود قابل ملاحظه ای به حفظ مطلوبیت حفاظتی اندوخته های طبیعی منطقه کمک نمود.

Keywords:

Conservational suitability , CAPS , urban growth , SLEUTH cellular automata , watershed , مطلوبیت حفاظتی , CAPS , توسعه شهر , سلول های خودکار SLEUTH , حوزه آبخیز