گروه های عملکردی گیاهی (PFTs) شاخصی برای بررسی توالی ثانویه مرتع نیمه خشک پس از آتش سوزی

توالی ثانویه پس از آتش سوزی می تواند سبب تکامل یا قهقرای پوشش گیاهی شود. از گروه های عملکردی گیاهی می توان برای بررسی اثر آشفتگی های محیطی از جمله آتش سوزی بر جوامع گیاهی استفاده نمود. هدف اصلی ین تحقیق شناسایی، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل گروه های عملکردی گیاهی طی توالی ثانویه در یک مرتع آتش سوزی شده بود. اندازه گیری ها در سه سایت شاهد (۱۳۸۹) و آتش سوزی شده در سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۷ در مرتع جوزک در استان خراسان شمالی انجام شد. در هر سایت فهرست گونه های گیاهی ثبت و برای هر گونه گیاهی علاوه بر درصد پوشش، ۲۴ صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و تولید مثلی نیز اندازه گیری و ثبت شد. برای تعیین گروه های عملکردی (PFT) مرتبط با آتش سوزی، آنالیزهای طبقه بندی سلسله مراتبی و تابع تشخیص بر ماتریس های ۴۵ گونه × ۲۴ صفت در سه سایت ۸۹ و ۸۷ و ۸۳، توسط نرم افزار SPSS انجام شد. بر این اساس ۴ گروه عملکردی تعیین شد: صفات نسبت وزن تر برگ، شکل زیستی، محتوای رطوبتی ساقه (TDMC) به ترتیب بیشترین نقش را در تفکیک گروه های عملکردی داشتند. دو گروه عملکردی به عنوان گروه های سازگار به آتش سوزی و دو گروه عملکردی نیز حساس به آتش سوزی شناسایی شدند. براساس نتایج این تحقیق، کاهش همی کریپتوفیت ها، ژئوفیت های چندساله و فورب های یک ساله و افزایش ارتفاع، اندازه و وزن بذر، سطح ویژه برگ و محتوای رطوبتی برگ و کاهش وزن ترساقه، برگ و محتوای رطوبتی ساقه، به عنوان مهم ترین شاخص های اثر گذاری بر توالی ثانویه پوشش مرتع جوزک محسوب می شوند.

Keywords:

Semi- arid rangeland , Plant functional types , Disturbance , Plant community dynamic , Jowzak , مرتع نیمه خشک , گروه های عملکردی گیاهی , آشفتگی , پویایی جامعه گیاهی , جوزک