سید بهزاد لسانی - دانش آموخته دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم. (مسوول مکاتبات)
علی مشهدی - دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه قم.
سید احمد حبیب نژاد - استادیار دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران.
محمد حبیبی مجنده - دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه مفید قم.

با توجه به آن که از یک سو انسان ها حق دارند از محیط زیستی سالم و متعادل و مساعد برای توسعه اقتصادی اجتماعی برخوردار گردند و از دیگر سو محیط زیست موضوعی است که هم مربوط به دولت می شود و هم مربوط به شهروندان، از این رو این مقاله با هدف بررسی تحلیلی نسبت محیط زیست،دولت و شهروندی در صدد بیان رویکردهای مختلف در رابطه با محیط زیست تدوین شده است.این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای،تهیه فیش و مراجعه به کتب و مقالات متعدد در سال ۱۳۹۷ انجام گرفته است.یافته ها نشان می دهددر مورد نحوه ارتباط و برخورد با مسائل زیست محیطی سه رویکرد عمده وجود دارد. در رویکرد دولت مدار شامل دیدگاه سوسیالیست ها و مارکسیست ها ، دولت های فاشیستی و نازیستی، دولت های رفاهی و دولت های سبز بر نقش دولت ها در امر حفاظت از محیط زیست تاکید می شود. در رویکرد بدون دولت یا دخالت حداقلی دولت نیز دیدگاه لیبرال ها ،پست مدرنیست ها و آنارشیست ها و محیط زیست گرایان بر نقش محدود و حداقل و یا عدم حضور و دخالت دولت ها در حوزه محیط زیست تاکید می گردد و در رویکرد مشارکت گرایانه که منطقی ترین رویکرد است، بر نقش و کارکرد سازمانهای غیر دولتی مردم نهاد و نهادهای محلی به عنوان سازمانهای مکمل بخش دولتی در مورد مسائل زیست محیطی کشور بحث می شود.

محیط زیست, دولت, مشارکت, شهروندان, سازمانهای مردم نهاد