اثر مایکوریزا، ورمی کمپوست و نانوسیلیکون بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی تریتیکاله تحت شدت های مختلف تنش خشکی

سابقه و هدف: خشکی شدیدترین عامل تنشی غیرزیستی است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را محدود می کند. تنش خشکی عملکرد بسیاری از گیاهان زرعی را با مهار فتوسنتز و کارایی فتوسیتمII ، کاهش می دهد. کاربرد مایکوریزا راه کاری است که می تواند عملکرد گیاه را در محیط های تنش زا بهبود بخشد و در نتیجه، رشد گیاه را از طریق مکانیسم های مختلف افزایش دهد. مکانیسم های مورد استفاده توسط مایکوریزا برای افزایش روابط آبی گیاهان میزبان، به طور کامل روشن نیستند، با این حال، ممکن است با افزایش جذب آب توسط هیف های خارجی، تنظیم حرکات روزنه ای، افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و جذب مواد مغذی به ویژه فسفر اتفاق بیفتد. همچنین، ورمی کمپوست می تواند از طریق افزایش مواد مغذی موجود گیاه مستقیما موجب افزایش عملکرد گیاه شود و با بهبود ساختار خاک و تحریک فعالیت های میکروبی، نسبت به کود شیمیایی مرسوم، به طور غیرمستقیم کیفیت خاک را ارتقا دهد. سیلیکون یک ریز مغذی مکمل برای سیستم های بیولوژیکی است و نقش فیزیولوژیکی مهمی در میزان فتوسنتز و محتوای کلروفیل دارد. ازاین رو هدف این مطالعه ارزیابی اثر مایکوریزا، ورمی کمپوست و سیلیکون بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی تریتیکاله تحت شدت های مختلف تنش خشکی بود.مواد و روش ها: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاوری و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به عنوان شاهد، محدودیت ملایم آبی یا قطع آبیاری در ۵۰% مرحله سنبله دهی، محدودیت شدید آبی یا قطع آبیاری در ۵۰% مرحله غلاف رفتن)، کاربرد کودهای آلی و زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد به عنوان شاهد، کاربرد ورمی کمپوست، مایکوریزا، کاربرد توام ورمی کمپوست و مایکوریزا) و محلول پاشی نانوسیلیکون (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد و محلول پاشی دو گرم در لیتر نانوسیلیکون) بود. یافته ها: نتایج نشان داد در ۸۱ روز پس از کاشت کاربرد توام ورمی کمپوست، مایکوریزا و محلول پاشی نانوسیلیکون تحت شرایط آبیاری کامل، فلورسانس حداکثر (۹۳/۴۳%)، فلورسانس متغیر (۴۱/۹۷%)، عملکرد کوانتومی (۰۵/۳۷%)، شاخص کلروفیل (۶۲/۶۰%)، شاخص نیتروژن (۷۵/۴۲%) و محتوای آب نسبی برگ پرچم (۴۱/۴۶%) نسبت به شرایط قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون افزایش داد. عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن هدایت الکتریکی و فلورسانس حداقل برگ پرچم را افزایش داد. همچنین آبیاری کامل، کاربرد توام ورمی کمپوست، مایکوریزا و محلول پاشی نانوسیلیکون عملکرد دانه را ۵۲/۵۹% نسبت به قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن و عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون افزایش داد.نتیجه گیری: به نظر می رسد کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون می تواند با بهبود فلورسانس کلروفیل و برخی صفات فیزیولوژیکی، عملکرد دانه تریتیکاله را در شرایط محدودیت آبی افزایش دهد.

Keywords:

تنش خشکی , شاخص کلروفیل , کودهای زیستی , هدایت الکتریکی