هاشم رستم زاده - استادیار، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز
علی محمد خورشید دوست - استاد، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز
محمدرضا عزیززاده - دانشجوی دکتری، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز

هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی دمای ابر و کسر آب ابر در ایران می باشد. جهت دستیابی به این هدف، از محصولات سنجنده SEVIRI ماهواره MSG برای دوره زمانی ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ استفاده شده است. ابتدا داده های موردمطالعه در یک شبکه منظم جغرافیایی در ابعاد ۳۸۰×۲۹۰ تنظیم گردید. سپس خصوصیات ابر برای هر ماه به طور جداگانه استخراج و در نهایتا تغییرات زمانی آن مدل سازی شد. به منظور ارزیابی دقیق تغییرات متغیرها، ایران ازنظر مکانی به چهار ناحیه جداگانه تفکیک شد. بر اساس روش های آماری، روند تغییرات زمانی، از طریق آزمون من-کندال و شاخص سن باهدف آشکارسازی وجود روند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از محاسبات شاخص ها نشانگر آن بود که کسر آب و دمای ابر در ایران به غیراز ماه های می و سپتامبر به صورت صعودی بوده است. بیشترین مقدار معنی داری در متغیر کسر آب ابر، در ماه ژوئن در جنوب ایران و حداقل آن در ماه می قابل مشاهده می باشد. بررسی درصدی روند نشان داد که حداکثر مقدار معنی داری دمای ابر، در ماه ژوئن در جنوب ایران و حداقل آن در ماه می بوده است. مطابق محاسبات انجام شده کمترین مقدار کسر آب ابر در ایران به شمال (۲۵ درصد) و بیشترین آن به غرب ایران (۶/۴۱ درصد) اختصاص داده شده است. همچنین در ارتباط با دمای بالای ابر، جنوب ایران با ۳/۵۸ درصد بیشترین مقدار و شرق ایران با ۲۵ درصد، صعودی بودن داده ها را به خود اختصاص داده اند. حداکثر درصد معنی داری وجود سری در روند دمای ابر، در غرب ایران (۸۳/۷۰ %) و حداقل آن در جنوب (۸۳/۴۵ %) بوده است.

دمای ابر, کسر آب ابر, سنجنده SEVIRI, آزمون غیرپارامتری, ایران