لیلا مغانلو - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه زنجان، زنجان
زهرا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی، گروه بیوتکنولوژی، دانشگاه زنجان، زنجان

اصطلاح دمنوش، به نوشیدنی های غیر کافئین دار حاصل از طیف وسیعی از گونه های گیاهی اطلاق می شود. هدف از مطالعه حاضر، بررسی اتنوبوتانی مصارف بومی و سنتی گونه هایی از گیاهان دارویی است که در بخش مرکزی شهرستان زنجان بصورت دمنوش مورد استفاده قرار می گیرند. با مراجعه مکرر به مناطق مختلف شهری و روستایی بخش مورد مطالعه و طی مصاحبه با ۳۲ نفر از ساکنان محلی، گیاهان دارویی منطقه که بصورت دمنوش استفاده می شوند، شناسایی شده و مصارف بومی و سنتی آنها مورد بررسی قرار گرفتند . ۴۶ گونه گیاه دارویی متعلق به ۲۰ خانواده به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می گیرند. خانواده Asteraceae با ۱۱ گونه و خانواده Lamiaceae با ۶ گونه شامل بیشترین تعداد گونه بودند. بخش هوایی گیاه، بیشترین بخش مورد استفاده است که در ۲۸ % از گیاهان، گزارش شده است. بیشترین کاربردهای دارویی مربوط به تقویت سیستم گوارشی و رفع مشکلات مربوط به آن بوده است. گونه های Achillea millefolium و Alcea transcaucasica و Echium amoenum و Cichorium intybus و Glycyrrhiza glabra و Elaeagnus angustifolia و Malva neglecta و Mentha longifolia و Stachys lavandulifolia و Rosa canina و Thymus kotschyanus توسط همه مصاحبه شوندگان شناسایی شده و مورد استفاده بیشتر ساکنین بخش مرکزی شهرستان زنجان قرار می گیرند.تنوع بالای گیاهان دارویی منطقه و استقبال مردم از دمنوش های گیاهی، زمینه ساز مطالعات فراوانی در رابطه با شناسایی گونه ها ی بیشتر، بررسی ترکیبات فیتوشیمیایی آنها، مدیریت استفاده از گیاهان خودرو و اشتغالزایی در رابطه با کاشت و فروش گیاهان دارویی می باشد.

دمنوش، گیاهان دارویی، اتنوبوتانی، شهرستان زنجان