عبداله هاشمی - دانشجوی دکتری، گروه قرآن و حدیث، دانشگاه معارف، قم، ایران
هادی همتیان - دانشجوی دکتری، گروه مشاوره خانواده و ازدواج، مرکز تخصصی امام خمینی، قم، ایران

شناخت حقیقت عقل، کیفیت، احکام و لوازم وجودی آن نخستین گام در هندسه معرفت دینی است که بر اساس آن کیفیت وگستره استفاده از عقل در معرفت شناسی دینی مشخص میشود. در دوران کنونی نگره تفکیک با مردود دانستن تفکر فلسفی به طور عام ونقد اندیشه صدرایی به طور خاص، در معرفت شناسی دینی، تفسیر خاصی از عقل ارائه نمود؛ در مقابل حکیم متاله آیت الله جوادی آملی آن تفسیر را در بوته نقد قرارداد. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی به تبیین و ارزیابی دو دیدگاه پرداخته است. تبیین نقش هستی شناسی عقل در معرفت شناسی دینی و نقد نگره تفکیکی، به جهت رفع توهم جدایی علم و دین، مهم و ضروری است. آیت الله جوادی آملی،انحصار عقل دینی در عقل مدنظر تفکیک و خارج بودن آن از نفس و ملحق شدن آن بعد از بلوغ را نپذیرفت؛ ایشان عقل را حقیقتی مجرد، نورانی و بسیط و مرتبه ای از مراتب نفس میداند. نیروی ادراکی ناب و خالص در وجود انسان که از گزند وهم، خیال، قیاس و گمان مصون بوده و آدمی به وسیله آن، کسب معرفت و شناخت کرده و میان نیک و بد تمییز میدهد و کارکرد و نتیجه آن علم یا اطمینان است.

هستی شناسی عقل، عقل در اندیشه تفکیک، عقل در اندیشه آیت الله جوادی، هستی شناسی عقل در حکمت متعالیه