وحید جدیدی - ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران
مهراد قادری - ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران

هنر خیابانی هنر وسیعی است که با حمله به هوشیاری بیننده و فتح قلمروهای جدید در آن، توانسته است به خردهفرهنگ جهانی تبدیل شود. در این بین، گرافیتی یکی از پدیده های هنری مردم پسند جدید است که به ویژه از نظر ارتباط با خرده فرهنگها، فرهنگ اعتراضی جوانان و هنر خیابانی در شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است. گرافیتی غالبا به منزله ی راهی برای بیان عقاید و دیدگاه های گروه های به حاشیه رانده شده یا محروم، که از امکانات بیان رسمی برخوردار نیستند؛ مورد استفاده قرار میگیرد. هنرمند گرافیتی مانند بسیاری از پیشروان هنر، از محیط واقعی شهر برای بیان و ایجاد تاثیر استفاده میکند و از جداره های شهری به عنوان زمینه ای برای ارائه آثار خود بهره می برد. آنان تلاش میکنند تا آثارشان با توده ی مردم ارتباط برقرار کند و از تاثیرات این هنر خیابانی برای بیان عقاید و مفاهیمی که عموما اپوزیستی و معترضانه اند، استفاده میکنند. در مورد گرافیتی ایرانی، اگرچه هم انتقاد سیاسی و هم وجوه ساختارشکنانه به چشم میخورد؛ انتقاد اجتماعی اما بارزترین وجه گرافیتی مشاهده شده در ایران است. با این حال، هنوز تحقیقات جدی درباره ی وجوه جامعه شناختی، به ویژه از منظر جامعه شناسی هنر، درباره ی گرافیتی ایرانی صورت نگرفته است. مقاله ی حاضر تلاشی ست برای طرح ایده هایی برای تحلیل این پدیده از منظر مطالعات فرهنگی هنر و مشخصا نظریات پسااستعماری و هنر. در این مقاله از روش نشانه شناسی برای شناخت عناصر آثار گرافیتی ایرانی استفاده شده و در خصوص روند شکل گیری و پیدایش گرافیتی در ایران بررسی هایی انجام گرفته و تغییرات آن در چند ده هی گذشته مرور شده است تا ابزار لازم برای طرح مسئله در خصوص اصالت آن و طرح ادعاها و استنتاج های برآمده، فراهم شود. در واقع هدف از مطالعه ی پیشرو به چالش کشیدن دو رویکرد پسااستعمارانه و شرق شناسانه به صورت توصیفی-تحلیلی برای بررسی گرافیتی در ایران است.

هیپ هاپ، ایران، خرده فرهنگ،اعتراض،مردم پسند