احمد نوش کام - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
ناصر مجنون حسینی - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
جواد هادیان - استادیار گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
محمدرضا جهانسوز - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
کاظم خاوازی - استادیار گروه بیولوژی خاک، موسسه تحقیقات آب و خاک کرج

به منظور مقایسه خصوصیات رشدی و عملکرد کمی و کیفی دو گونه دارویی مرزه خوزستانی و رشینگری در واکنش به شرایط فاریاب و دیم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شمال خوزستان(شهرستان اندیمشک، روستای ادریسی سفلی) در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ انجام شد. تیمارهای آبیاری(۱۵ روز یک بار، ۳۰ روز یک بار و دیم) در کرت های اصلی و گونه مرزه خوزستانی و رشینگری در کرت های فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد تر و خشک، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار، درصد و عملکرد اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری بر همه صفات اندازه گیری شده به جزء درصد اسانس و ارتفاع بوته مرزه معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که در هر دو گونه مرزه، با افزایش فواصل آبیاری و کشت دیم، عملکرد تر، عملکرد خشک، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار، عملکرد اسانس و شاخص سطح برگ به ترتیب به میزان ۵۴، ۴۴، ۵۵، ۵۳ و ۳۷ درصد در مقایسه با شاهد (آبیاری ۱۵ روز) کاهش نشان دادند ولی به محتوای اسانس به میزان ۶ درصد افزوده شد. در بین گونه ها نیز گونه خوزستانی از نظر عملکرد تر(۱۴/۳ تن در هکتار)، عملکرد خشک(۸۲/۱تن در هکتار)، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار(۰۸/۱ تن در هکتار) و شاخص سطح برگ (۴۳/۰) بر گونه رشینگری برتری داشت ولی گونه رشینگری از لحاظ درصد اسانس(۷/۳ درصد) وعملکرد اسانس(۸۶/۳۳کیلوگرم در هکتار) بر گونه خوزستانی برتر بود.

درصد اسانس, شاخص سطح برگ, عملکرد اسانس, عملکرد خشک