مهدی غیاثی اسکویی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه باهنرکرمان
حسن فرح بخش - استادیار گروه زراعت دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین صبوری - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس
قاسم محمدی نژاد - استادیار گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

تنش خشکی به عنوان یک عامل موثر کاهش تولید در گیاهان شناخته شده است که در این باره شناسایی و گسترش ارقام سازگار به تنش یکی از راهکارهای غلبه بر شرایط نامساعد محیطی است. به منظور شناسایی ارقام متحمل و حساس برنج به تنش خشکی بر اساس شاخص های تحمل و حساسیت، آزمایشی با ۱۵رقم برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی ۱۳۸۹ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی داری را بین ارقام از نظر کلیه ی صفات مورد مطالعه در دو شرایط محیطی نشان داد. مقایسه میانگین نشان داد که در شرایط غرقاب، بیشترین میانگین عملکرد به ترتیب متعلق به ارقام دم سیاه، سرخو و گرده بود و در شرایط تنش خشکی ارقام گرده، سنگ جو و IR۸۳۷۵۲-B-B۱۲۳ بیشترین عملکرد را داشتند. با توجه به تجزیه بای پلات و همبستگی بین شاخص ها مشخص شد که شاخص های تحمل به تنش، میانگین هندسی، شاخص میانگین تولید و میانگین هارمونیک بهترین شاخص ها جهت گزینش ارقام پر محصول در هر دو محیط تنش و بدون تنش در این تحقیق معرفی شدند و براساس شاخص های یاد شده و ترسیم بای پلات ارقام گرده، سرخو، سنگ جو، IR۸۳۷۵۲-B-B۱۲۳، طارم امیری و طارم محلی دارای عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی و ارقام شاه پسند، BRSBONANC و GRALDO دارای عملکرد پایین و حساس به خشکی بودند.

برنج, تنش خشکی, شاخص های تحمل به تنش, عملکرد