واکنش رشد و عملکرد گندم به تراکم در خاکهای شور و کشت دیم

این پژوهش با هدف بررسی اثر تراکم بوته بر رشد و عملکرد گندم (رقم کوهدشت) در خاکهای شور و در شرایط کشت دیم در منطقه انبارالوم در استان گلستان در سال زراعی ۸۸-۱۳۸۷ انجام شد. آزمایش در ۳ مزرعه با شوریهای ۷۳/۶، ۳۴/۹ و ۶۳/۱۱ دسی زیمنس بر متر با استفاده از ۴ تراکم ۱۲۵، ۲۵۰، ۳۷۵ و ۵۰۰ بوته در مترمربع و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد، افزایش تراکم سبب افزایش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه و نیز تعداد ساقه بارور در واحد سطح میشود، بیش ترین تعداد پنجه در مترمربع در تراکم ۲۵۰ بوته در مترمربع تولید شدو افزایش تراکم به بیش از ۲۵۰ بوته در مترمربع سبب کاهش تعداد پنجه در واحد سطح شد. همچنین تعداد دانه در سنبله با افزایش تراکم از ۱۶ عدد در تراکم ۱۲۵ بوته به ۲۹/۸ عدد در تراکم ۵۰۰ بوته در متر مربع کاهش یافت. وزن هزاردانه نیز با افزایش تراکم کاهش یافت. برعکس، بیش ترین ماده خشک در بالاترین تراکم مشاهده گردید. افزایش شوری خاک سبب کاهش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه، تعداد ساقه بارور، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و مجموع ماده خشک در هکتار شد. بیش ترین وزن هزاردانه (۴۲/۳۸ گرم) در سطح اول شوری مشاهده شده و افزایش شوری خاک به ۳۴/۹ دسیزیمنس بر متر سبب، کاهش وزن هزاردانه گردید (۹۹//۳۶ گرم)، ولی شوری بیش تر خاک (۶۳/۱۱ دسیزیمنس بر متر)، تاثیر معنیداری بر وزن هزاردانه نداشت. اثر متقابل شوری و تراکم بر تعداد پنجه بارور در مترمربع نشان داد که با افزایش شوری خاک، احتمال رشد کافی برای تولید دانه در پنجهها کاهش مییابد و در نتیجه در بیش ترین سطح شوری هیچیک از پنجهها حتی در کم ترین تراکم، رشد کافی برای باروری نداشتند. از طرفی، عملکرد دانه با افزایش تراکم افزایش یافت، ولی نقش تراکم در تمام سطوح شوری خاک یکسان نبود، بهنحوی که، افزایش تراکم از ۳۷۵ به ۵۰۰ بوته در مترمربع در سطوح شوری ۷۳/۶، ۳۴/۹ و ۶۳/۱۱ دسیزیمنس بر متر، سبب افزایش عملکرد دانه بهترتیب به مقدار ۴۶/۴، ۷۰/۷ و ۵۱/۱۰ درصد شد. بنابراین برای دستیابی به حداکثر عملکرد در خاکهای با شوری حدود ۷ دسیزیمنس بر متر و کم تر، تراکم ۳۷۵ بوته در مترمربع و در خاکهای با شوری حدود ۹ دسیزیمنس بر متر و بیش تر، استفاده از تراکم حدود ۵۰۰ بوته در مترمربع، میتواند سبب عملکرد بیش تر دانه در واحد سطح شود.  

Keywords:

تراکم بوته , شوری خاک , عملکرد , گندم