رحمت الله زرگری - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد محلات، محلات، ایران.
کیوان لولویی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد محلات، محلات، ایران.
سید علی اصغر محمود آبادی - استاد گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

کارنامه فکری، ادبی و علمی محتشم کاشانی و فیض کاشانی از منظر نوع مناسبات سیاسی شان با حکومت صفوی در خور تامل است. مقایسه این دو جهان بینی نشان می دهد که تاثیرپذیری مستقیم این دو شخصیت از فضای گفتمانی عصر صفوی، تولیدات فرهنگی و ساختار فکری، آنان را به دو گونه توجه متمایز به دربار صفوی و لاجرم، دو نوع پیوند و مواجهه با آن معطوف کرد. مقایسه نوع مواجهه های آنها با کانون قدرت و سیاست عصر صفوی نشان می دهد که این دو شخصیت کاشانی، تحت تاثیر بسترهای سیاسی، تاریخی و فرهنگی، بنیان های فکری و ظرفیت های روانی و نیز دوره زیست خود، دو گونه رابطه متمایز با دربار صفوی تنظیم کرده اند که مولفه هایی مانند نوع نگاه آنان به تشیع، میزان دوری و نزدیکی شان به دربار صفوی، علایق و پیش زمینه های فکری ادبی، روحیه انتقادی یا همراهی و همدلی با دربار و غیره مستقیما بر آن تاثیر گذاشت. در این پژوهش می کوشیم با بررسی تاثیر فضای گفتمانی و فکری ایدئولوژیکی ایران عصر صفوی بر جهان بینی این دو شخصیت کاشانی، نقش این تاثیرگذاری بر نوع مواجهه هایشان با دربار صفوی و برآیندها و نتایج هر کدام از این دو نوع نگرش را تبیین کنیم.

صفویان, محتشم کاشانی, فیض کاشانی, رویکردها, مواضع, حکومت