جبار مرادی - دانش آموخته کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس
حسینعلی بهرامی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس
محمدحسین سدری - مربی پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان
حسین بشارتی - دانشیار موسسه تحقیقات خاک و آب

خاک­ورزی از مهمترین اجزاء سیستم­های مدیریت خاک در راستای کشاورزی پایدار محسوب می­شود که جمعیت و تنوع جانداران خاک را تحت تاثیر قرار می­دهد. به همین علت اطلاع داشتن از اثرات کوتاه و دراز مدت خاک­ورزی بر روی جانداران خاک به انتخاب سیستم­های مناسب­تر مدیریتی کمک می­کند. در این راستا آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی گریزه واقع در سنندج از فروردین ۱۳۸۷ تا شهریور همان سال به اجرا درآمد و اثرات سه سیستم خاک­ورزی (سنتی (CT)، حداقل (MT) و بی­خاک­ورزی (NT))، سه سطح کود گاوی (۰ و ۲۰ و ۴۰ تن در هکتار) طی سه دوره نمونه­برداری روی تغییرات جمعیتی کرم­های خاکی (نماینده گروه ماکروفون)، کنه­ها و پادمان (نمایندگان گروه مزوفون)، و نماتدها (نماینده گروه میکروفون) خاک مورد بررسی قرار گرفتند. وزن­مخصوص ظاهری خاک در همان نقاط نمونه­برداری از کرم های خاکی، کنه­ها و پادمان، و نماتدها اندازه گیری شد. گیاه مورد استفاده برای کشت رقم ذرت SC۷۰۴ بود. در کوتاه­مدت تفاوت معنی­داری بین اثر تیمارها برروی وزن مخصوص ظاهری در خاکی با بافت لوم شنی مشاهده نشد. خاک ورزی بر روی جمعیت گروه­های میکروفون و مزو فون تاثیر معنی داری نداشت اما برروی جمعیت ماکروفون (کرم خاکی) اثر معنی­دار آن مشاهده شد. از طرفی بین خاک­ورزی و سیستم بی­خاک­ورزی تفاوت معنی­داری در زیتوده ذرت وجود داشت اما بین خاک­ورزی سنتی و خاک­ورزی حداقل تفاوت معنی­دار نبود. کودگاوی اثر معنی­دار مثبتی بر جمعیت نماتدهای خاک و زیتوده ذرت داشت. به طورکلی با توجه به نتایج به نظر می­رسد که سیستم مدیریتی خاک­ورزی حداقل و کاربرد حداقل ۴۰ تن بر هکتار کود گاوی از جنبه­های زراعی و بیولوژی در شرایط اقلیمی و خاکی مشابه، مطلوب هستند.

کرم خاکی, کنه ها و پادمان, نماتدها, خاک ورزی و کودگاوی