محمد فهیمی نیا - هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قم
محبی - کارشناس شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور
ثریا حسینی - دانشجوی مقطع کارشناسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی قم
بهنام سپهرنیا - دانشجوی مقطع کارشناسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی قم

مشکل تأمین آب در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، خصوصاٌ در مناطق روستایی، فقط کمبود منابع آب نیست، بلکه عدم بکارگیری تکنولوژی مناسب در امر تأمین، تصفیه و توزیع آب با تکیه بر توانمندیهای محلی و بومی، عدم بهره گیری صحیح از منابع مالی ملی و یا بی نالمللی، عدم تدوین استراتژی لازم متناسب با شرایط ملی، منطقه ای و محلی از دلایل اصلی است. در حال حاضر بیش از 80 درصد روستاهای کشور دارای شبکه تأمین آب شرب بوده و روشهای متعارف تصفیه آب در مناطق روستایی به طور معمول شامل 4 روش عمده (ته نشینی ساده، هوادهی، صافی شنی کند و گندزدایی) می باشد که بنابر احتیاجات محلی می توان از اشکال ساده شده تر نیز استفاده نمود. در این تحقیق ابتدا به بررسی انواع روشهای متعارف مورد استفاده در تصفیه آب روستایی با استفاده از منابع علمی معتبر پرداخته شده و سپس به تبیین وضعیت موجود و سیمای کلی تصفیه آب در روستاهای مختلف در سطح استانهای کشور پرداخته شده و نتایجی از بررسی این سیستمها حاصل گردیده است. نتایج بررسی حاکی از آن است که 60 % از روستاهای دارای تاسیسات تصفیه آب که در این پژوهش بررسی گردیده اند در استان خوزستان واقع می باشند و 50 % از ظرفیت بهره برداری در این روستاها متعلق به استان خوزستان است(کل ظرفیت اسمی تصفیه خانه های روستایی مورد بررسی حدود m3/d 313972/2 اما ظرفیت بهره برادری آنها m3/d 233615/3 است). روشهای مورد استفاده در تصفیه آب روستایی با ذکر منبع تامین آب، ظرفیت های اسمی و بهره برداری و... مورد بررسی قرار گرفته و براین اساس از 219 روستا و تصفیه خانه مورد بررسی، 45/6% از سیستم ته نشینی ساده سود برده و سیستم های فیلتراسیون آهن و منگنز و فیلتر شنی کند به ترتیب با 21/9 % و 17/3 % در رده های بعد قرار دارند. همچنین 63 % از منابع تامین آب این روستاها رودخانه و 30/6 % چاه های آب می باشند. روش تامین آب در اغلب این روستاها توسط رودخانه می باشد ولی در دو استان گیلان و مازندران شاهد استفاده وسیع از چاههای آب و استفاده از سیستم فیلتراسیون آهن و منگنز (در استان گیلان) و حذف آهن و کدورت (استان مازندران) در تصفیه آب هستیم. فیلترهای شنی تند نیز تنها در استانهای آذربایجان شرقی و غربی به چشم می خورند. در ادامه مقاله نیز به بیان مزایا و معایب هر یک از این سیستمها پرداخته شده و پیشنهاداتی در زمینه بهره برداری بهتر از آنها ارایه گردیده است.

تصفیه آب، مناطق روستایی کشور، وضعیت موجود