علی گلی - عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

امروزه تصادفات رانندگی از مرز یک حادثه یا رویداد یا مشکل خارج شده و تبدیل به بحران شده است. تعداد متوفیان و مجروحین و نیز خسارات روحی و جسمی و معلولیت­های ناشی از تصادفات به صورت لحظه­ای در حال تغییر است، که در این میان کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه بیشترین سهم را از این حوادث دارا هستند. بر اساس آمارهای موجود تخمین زده می­شود سالیانه حدود یک میلیون نفر در جهان به علت تصادف با وسیله نقلیه فوت می­کنند و حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر آسیب می­بینند. ضرر و زیان ناشی از تصادفات سالانه ۱.۳ درصد تولید ناخالص ملی کشورهای در حال توسعه را به هدر می­دهد که طبق یک برآورد نقریبی میزان خسارت­های ناشی از هزینه­های بیمارستانی و از کار افتادگی و خسارت­های دیگر ناشی از حوادث رانندگی، سالیانه ۵۰۰ هزار میلیون دلار برآورد شده است(WHO,۱۹۹۳). طبق اخبار منتشر شده از رسانه­های عمومی و رسمی کشور به نقل از سازمان جهانی بهداشت، کشور ایران از نظر میزان وقوع تصادفات رانندگی مقام اول را در جهان دارا می­باشد (WHO, ۲۰۰۳). آمارهای منتشره نشان می دهد بطور سالیانه در ایران بیش از ۲۱۰.۰۰۰ مورد تصادف صورت می­گیرد که ۱۴.۰۰۰ کشته و چندین برابر نیز مجروح دارد(وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۸۰). توزیع فضایی تصادفات و آسیبهای ناشی از آن در سطح کشور نشان می دهد که سهم استانها متناسب با جمعیت آنها و حجم جابجائیهای اتفاق افتاده در آنها نمی باشد. مطالعه حاضر با استفاده از داده های ترکیبی سالنامه آماری استانهای کشور در ۱۳۸۶ و نتایج عمومی سرشماری ۱۳۸۵، به بررسی الگوی توزیع فضایی تصادفات درون شهری و برون شهری، مرگ و میر، مجروحین و خسارات ناشی از تصادفات در سطح شهرستانهای کشور با استفاده از تکنیک آمار مکانی و شاخص توزیع فضایی موران[۱] پرداخت.نتایج بررسی ها نشان داد که در سطح کشور الگوی مختلف فضایی در وقوع تصادفات درون شهری و برون شهری وجود دارد. سنجش تاثیر چگالی جمعیت نشان داد که بر خلاف تصور کانونهای جمعیتی متراکم از سرانه مرگ و میر ناشی از تصادف کمتری برخوردار هستند و خوشه های معنادار مرگ و میر بر نواحی کم جمعیت و با چگالی کم متمرکز است.  

سوانح ترافیکی, مصدومیت, الگوی فضایی, تحلیل فضایی, سیستم اطلاعات جغرافیایی