احسان خیام باشی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، ، اصفهان، ایران
مسعود تقوایی - استاد، جغرافیا و برنامه ریز ی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
حمیدرضا وارثی - استاد، جغرافیا و برنامه ریز ی شهری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

نظریه نوظهور «تاب­آوری شهری» با نگاه جامع به همه ظرفیت­های اجتماع، به سرعت در حال جایگزینی روش­های ناکارآمد سنتی مدیریت بحران در رویارویی با تعدد و تنوع روز افزون فجایع در جهان است. هدف این پژوهش، با توجه به جایگاه مهم کلانشهر اصفهان در سلسله مراتب شهری، تحلیل وضعیت تاب­آوری و تعیین عوامل اصلی و میزان اثرگذاری هر یک از آنها در ارتقاء تاب­آوری اصفهان به­وسیله مدلسازی ریاضی در قالب مدل EDRI، با تمرکز بر محیط مصنوع به­ ویژه مورفولوژی و آمایش شهری است. روش تحقیق: روش کلی پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، زیربنایی و کاربردی است. در این جهت، با گزینش و بومی سازی شاخص­ها به روش مطالعات کتابخانه­ای، در رویکردی جامع سه شیوه مستقل جمع­آوری و ارزیابی داده، شامل «بررسی میدانی و آماری»، «مصاحبه خبرگان به روش دلفی» و «افکارسنجی خانوار»، با استفاده از روش­های تحلیل آماری، همبستگی کانونی، آزمون T و «مدل رگرسیونی چند متغیره پیش­بین تاب­آوری»، به­کمک نرم­افزارهای SPSS و R مورد استفاده قرار گرفت. بررسی­ها گویای همبستگی مناسب و مستقیم شاخص­های عملیاتی مطرح، همچنین تاب­آوری «کالبدی- فضایی» پایین­تر از متوسط اصفهان با مقدار ۶۶/۲، به­ کمک طیف لیکرات پنج­سطحی ۱ (بسیارضعیف) تا ۵ (عالی) است. پیشنهادها: بر اساس نتایج، اولویت نخست برنامه­ریزی ارتقاء تاب آوری از نظر کسب پایین­ترین امتیاز، حوزه «آمایش و مورفولوژی شهری» با مقدار ۵۳/۲ و پس از آن «شاخص برخورداری» با ۶۱/۲ و «کیفیت مسکن» با مقدار ۶۹/۲ می­باشد. میزان تاثیر بهبود شاخص­ها در ارتقاء تاب­آوری، بر اساس «مدل رگرسیونی پیش­بین تاب­آوری» حاصل پژوهش نیز، با ضرایب تاثیر ۲۶۴/۰ برای شاخص «آمایش و مورفولوژی شهری»، ۱۶۴/۰ برای «کیفیت مسکن» و با اختلاف بسیار جزئی مقدار ۱۶۲/۰ درخصوص «شاخص برخورداری» موید همین اولویت­بندی برنامه­ریزی و اقدام از منظر وزن مولفه­ها و همچنین اهمیت آمایش شهری در ارتقاء تاب­آوری است.

تاب آوری شهری, مدیریت بحران, آمایش شهری, مورفولوژی, شهر اصفهان