بررسی تغییرات مکانی خشکسالی هواشناسی، مطالعه موردی: استان فارس

خشکسالی بلایی طبیعی و قابل تکرار است که کلیه اقلیم ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در ایران نیز خشکسالی به کرات اتفاق افتاده و باعث کمبود آب در بخشهای مختلف مصرف می گردد. استان فارس در جنوب غربی ایران واقع است. با توجه به وجود مراکز جمعیت شهری و روستایی، صنعتی و اراضی کشاورزی بسیار در این استان، بررسی خشکسالی در این منطقه امری ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق به منظور بررسی خشکسالی هواشناختی ابتدا شاخص های SPI متوسط یک، سه، شش، نه و دوازده ماهه استان محاسبه شد. سپس سری زمانی شاخص های محاسبه شده همراه با نقشه های پهنه بندی هریک مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل آماری بارش ایستگاه های مورد مطالعه حاکی از ثبات بارندگی در مناطقی چون سد درودزن و بی ثباتی بارش در مناطقی چون لار و لامرد و آباده می باشد. وضعیت بارش در استان فارس، بجز ایستگاه های شیراز، زرقان و سد درودزن، بسیار نا منظم و با تغییر پذیری بسیار همراه بوده، که نشان دهنده اقلیم خشک غالب در استان می باشد. مقایسه مقادیر شاخص نشان داد که در ایستگاه آباده خشکسالی های ۱، ۹ و ۱۲ ماهه شدید، و در لار و لامرد ۱، ۹ و ۱۲ ماهه متوسط و ۳ و ۶ ماهه شدید مشاهده می شود. ایستگاه سد درودزن در وضعیت مرطوب متوسط در تمامی مقیاس های زمانی قرار دارد. سایر ایستگاه ها در کلیه مقیاسها وضعیت بارش نرمال داشته اند. مقایسه نتایج مذکور با مقادیر متوسط ماهانه بارش در مقیاسهای زمانی مختلف نشان داد که روال مشاهده شده در مقادیر SPI تابع الگوی بارش ایستگاه هاست، و بارشهای کمتر منجر به خشکسالی های شدیدتر شده است. پهنه بندی شاخص نشان داد که ایستگاه های آباده، لار و لامرد با خشکسالی های ۳ و ۱۲ ماهه با شدتهای مختلف در همه دوره بازگشتهای مورد بررسی مواجهند. در ایستگاه های لار و لامرد با افزایش دوره بازگشت، شدت کاهش می یابد. از نقشه های پهنه بندی SPI در بازه های زمانی مختلف می توان جهت برنامه ریزی های آتی این منطقه و مناطق مشابه در زمینه تامین آب کشاورزی، همچنین انتخاب مکان مناسب برای تاسیس دامداری و دیگر صنایع در منطقه بهره برد.

Keywords:

خشکسالی هواشناسی , شاخص خشکسالی استاندارد بارش SPI , پهنه بندی مکانی.