مقایسه تطبیقی پلان و حجم بادگیر در ایران و ملکف در مصر نمونه موردی در ایران (سیرجان) و مصر (قاهره)

معماری بومی و سنتی که مردم هر منطقه با تجربه خود به آن دست یافته اند، حاوی تجربیات ارزندهای در بکارگیری انرژی های تجدید پذیر جهت دستیابی به آسایش حرارتی می باشد. طراحی همساز با اقلیم عموما با استفاده از انرژی های تجدید پذیر طبیعی جهت تنظیم شرایط آسایش داخل ساختمان صورت می پذیرد. تلاش معمار سنتی همواره در جهت شناسایی و متناسب کردن راهکارهای طراحی اقلیمی برای آسایش حرارتی ساکنان بوده است. در این بین استفاده از بادگیر ها با پلان و حجم متفاوت در اقلیم های گرم به عنوان یک عنصر پرکاربرد اقلیمی در معماری ایران و کشورهای مختلف خاورمیانه و شمال افریقا نظیر مصر که دارای اقلیم گرم وخشک می باشند،مشاهده می گردد. در ساختمانهای بومی مصر از بادگیرهای یک طرفه استفاده می شده که به نام ملکف مشهور شده اند و رو به باد غالب دربالای پشت بام طراحی می شود. ملکفها علاوه بر تهویه هوای خانه، سبب کاهش ورود گرد و غبار و شن به داخل ساختمان می شوند. ملکفها فقط مخصوص اقلیم گرم و خشک مصر نمی باشند بلکه استفاده از آن ها در مناطق اقلیم گرم و مرطوب مصر نیز متداول است و به علاوه معماری ایرانی و فضاهای وابسته به آن از الگوهای بومی متفاوتی بهره گرفته اند. بادگیر یکی از الگوهای بومی معماری ایران می باشد که در جهت آسایش و بهبود زندگی انسان طراحی شده است. هندسه و گونه شناسی در تیپ پلان و حجم ،از ویژگیهای اساسی معماری بادگیرها است که معمار گذشته سعی بر آن داشته تا با مهارت و دانش سرشار خود آنرا در طراحی این الگوهای بومی پایدار ازجمله بادگیر به کار برد. و ما در این مقاله سعی داریم تا تنوع پلان و حجم بادگیر وتفاوت و شباهت های آن را با ملکف در مصر مشخص کنیم و این حایز اهمیت است که امروزه تکنیکها و روشهای ساخت بادگیرهای ایرانی و ملکف مصر به دست فراموشی سپرده شده است. این مقاله برای نخستین بار به جایگاه عامل هندسه در گونه های بادگیرهای منطقه سیرجان در ایران و قاهره در مصر میپردازد.