پریچهر صابونچی - پژوهشگر دکتری معماری منظر- دانشگاه تهران

مشکلات زیست محیطی گسترده در جهان، سبب بروز آسیب های بسیاری در جوامع و کیفیت زندگی آنان شده است. درحالیکه جامعه جهانی بر یافتن پارادایم های نوین به منظور حل این بحران ها و چالش ها تلاش دارد،شناسایی اندیشه ها و تفکرات تاثیرگذار بر این روند تخریب می تواند به اصلاح ساختار رویکردها کمک رساند. بررسی این تحقیق نشان از وجود دو تفکر غالب دررابطه با محیط زیست در طول تاریخ دارد: تکنوسنتریسم (فن محوری) و اکوسنتریسم (طبیعت محوری). تکنوسنتریسم حاصل پیشرفت های علمی و تکنولوژی هاست که نتیجتا تسلط انسان بر محیط را در پی داشته است و عامل اصلی تخریب های محیط زیست و بحران های امروزی شناخته می شود. اکوسنتریسم با تبیین دیدگاهی در مقابل فن محوری طبیعت و ارزش های آن را محترم شمرده و حفاظت و صیانت از محیط زیست و کلیه اجزای زنده و غیرزنده آن را هدف اصلی خود می داند. آنچه که روشن است، تضاد شدیدی میان این دو نگاه بوده که در نظریات و تئوری های مطرح شده از سوی اندیشمندان بعضا بگونه ای افراطی بروز یافته است. ظهور این چالش ها در عصر حاضر منجربه اندیشه توسعه پایدار از طریق توسعه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شد. توسعه پایدار با نگرشی متعادل تر نسبت به دو دیدگاه تکنوسنتریسم و اکوسنتریسم، رویکردی عقلانی را دررابطه با تکنولوژی، محیط و ارزش های غیرمادی آن داشته و همچنین به بازتعریف نوع ارتباط انسان با پیرامونش می پردازد. در این پژوهش ضمن بررسی مفاهیم بنیادین رویکردهای اکوسنتریسم و تکنوسنتریسم، به نظریات و جریان های غالب بر مبنای این دو تفکر پرداخته شده و تحلیل می شود که چگونه مفهوم توسعه پایدار به عنوان بینشی متعادل در میانه طیف فن محوری و طبیعت محوری قرار می گیرد.

اکوسنتریسم، آنتروپوسنتریک، تکنوسنتریسم، رمانتیسیسم، توسعه پایدار.