مژگان کاربخش
مجتبی صداقت
بهروز نبئی

دستیاری در اکثر رشته های تخصصی پزشکی، حرفه ای طاقت فرسا است و دستیاران را با عوامل تنش زای متعددی مواجه می کند که لازمه رویارویی با آنها، دارا بودن توانایی های لازم برای مقابله با تنش است. این مطالعه می کوشد که این توانایی ها را در دستیاران رشته های پرتنش در دانشگاه علوم پزشکی تهران تعیین کرده، نشان دهد که آیا این توانایی ها بر حسب سال دستیاری یا جنسیت متفاوت هستند یا خیر. در این مطالعه مقطعی و توصیفی-تحلیلی، آزمون سنجش توانایی های مقابله با تنش برای تعیین این توانایی ها در جمعیت مورد مطالعه (دستیاران چهارده رشته پرتنش در دانشگاه علوم پزشکی تهران) به کار گرفته شد. میانگین امتیاز مقابله با تنش در ۲۷۷ دستیار مورد مطالعه ۶۴.۸۳ بود و توانایی های عالی و بسیار خوب در ۷۹.۸ درصد مشاهده شد. همچنین میانگین امتیاز دستیاران در ارزیابی خود از توانایی های مقابله ای ۶۳.۱۳ و همبستگی آن با امتیاز محاسبه شده در آزمون ۰.۴۷ بود (۰.۰۰۱>P). از طرفی میانگین امتیازات دستیاران سال های اول و دوم با سوم و چهارم تفاوت معنی داری نداشت ولی دستیاران سال های اول و دوم، انعطاف پذیری، اتکا به نفس و دسترسی کمتری به منابع داشتند (۰.۰۰۶=P و P=۰.۰۰۵ و ۰.۰۱۶=P). اختلافات مشاهده شده بین میانگین امتیاز دستیاران مذکر و مونث نیز از نظر آماری معنی دار بود (۰.۰۰۱>P). همچنین عمده ترین عوامل تنش زا، حساسیت مسوولیت ها، درآمد پایین و کم خوابی بودند. در عین حال ساعات طولانی کار، کشیک ها و نقش های متعدد، توسط دستیاران سال های اول و دوم بیش از دستیاران ارشد به عنوان عوامل تنش زای عمده اعلام شدند (۰.۰۰۱=P). نتیجه آن که هرچند درصد بالایی از دستیاران، امتیازات بسیار خوبی را در این پرسشنامه به دست آورند، با توجه به عدم وجود همبستگی خوب بین سطح واقعی توانایی های مقابله ای و ارزیابی خود دستیاران از آن، لزوم انجام اقداماتی عینی برای شناسایی افراد کم توان تر و آموزش و حمایت آنها منطقی به نظر می رسد. لازم به ذکر است که عدم مشاهده تفاوت معنی دار بین دستیاران سال های مختلف از نظر این توانایی ها، در مطالعه دیگری نیز گزارش شده است. همچنین توانایی بیشتر دستیاران مذکر در مقایسه با مونث در مقابله با تنش که برای نخستین بار در این بررسی نشان داده شد، اهمیت توجه بیشتر به دستیاران زن به عنوان گروه آسیب پذیر در این زمینه را نشان می دهد.

Coping, Stress, Residents, Physicians, مقابله, تنش, دستیاران, پزشکان