مهدی محمودزاده - Dept. of Soil Sci., Faculty of Agric., Urmia Univ., Urmia, Iran
میرحسن رسولی صدقیانی - Dept. of Soil Sci., Faculty of Agric., Urmia Univ., Urmia, Iran
حمایت عسگری لجایر - Dept. of Soil Sci., Faculty of Agric., Tabriz Univ., Tabriz, Iran
فاطمه سفیدکن - Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran

در این تحقیق، اثر باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه و قارچ های میکوریز آربوسکولار بر درصد، عملکرد و ترکیب شیمیایی اسانس اندام هوایی گیاه دارویی نعناع فلفلی، در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در سال ۱۳۸۹ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه بررسی شد. تلقیح با سه گونه باکتریایی از گروه باکتری های ریزوسفری محرک رشد گیاه (ازتوباکتر، باسیلوس و سودوموناس)، سه گونه قارچ میکوریزی (گلوموس موسه، گلوموس اینترارادیسز و گلوموس فسیکولاتوم) و تیمار بدون تلقیح باکتریایی و قارچی (شاهد) تیمارهای آزمایشی بودند. نتایج حاکی از این بود که بیشترین درصد حجمی اسانس (۷۷/۲ درصد) و عملکرد (۲۵۹/۰ میلی لیتر در گلدان) به ترتیب به تیمار گلوموس فسیکولاتوم و سودوموناس تعلق گرفت. آنالیز شیمیایی اسانس نشان داد که در تمامی تیمارها ترکیب های غالب اسانس منتول، منتون، ایزومنتون، ۱,۸- سینئول، پولگون و منتوفوران بودند. بیشترین مقدار منتول (۲۷/۴۲ درصد)، منتون (۳۳/۱۹ درصد)، ایزومنتون (۷۷/۱۶ درصد)، ۱,۸- سینئول (۱۶/۱۰ درصد)، پولگون (۳۴/۷ درصد) و منتوفوران (۶۱/۶ درصد) به ترتیب در تیمارهای شاهد، گلوموس موسه، باسیلوس، ازتوباکتر، گلوموس اینترارادیسز و سودوموناس بهدست آمد. همچنین، مقایسه ترکیبات ترپنی نشان داد که مقدار مونوترپن های اکسیژنه با کاربرد تیمارهای گلوموس موسه، گلوموس فسیکولاتوم، باسیلوس و سودوموناس و مونوترپن های هیدروکربنه با کاربرد تیمارهای گلوموس فسیکولاتوم، گلوموس اینترارادیسز و ازتوباکتر افزایش یافت. مقدار کلی مونوترپن ها و سزکوئیترپن های هیدروکربنه در تمام تیمارها افزایش نشان داد. به طور کلی، نتایج بیانگر آن است که تیمارهای قارچی و باکتریایی مختلف، اثرهای متفاوتی بر ترکیبات شیمیایی اسانس نعناع فلفلی دارند. بنابراین، با توجه به نیاز صنایع مختلف به اسانس نعناع فلفلی با ترکیب شیمیایی مشخص، می توان پیشنهاد نمود که تلقیح این گیاه با تیمارهای باکتریایی و قارچی برای بهدست آوردن ترکیب شیمیایی مورد نظر انجام شود.

Essential oil, PGPR, AMF, Terpenoids, Peppermint., اکتری محرک رشد, قارچ میکوریز آربوسکولار, ترپنوئید, نعناع فلفلی