باقر لاریجانی
ربابه شیخ الاسلام
حسین ادیبی
علیرضا شفایی
ژیلا مقبولی
نصرت الله محمدزاده
آرش حسین نژاد

مطالعات اخیر در ایران نشان دهنده شیوع بالای کمبود ویتامین D است. با توجه به فقر غذایی از نظر این ویتامین، غنی سازی در اولویت برنامه های مقابله با کمبود ویتامین D قرار می گیرد. لذا این مطالعه جهت بررسی اثربخشی این غنی سازی و انتقال تکنولوژی متناسب با جامعه انجام پذیرفته است. این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی چند مرکزی بر روی ۲۱۶ نفر انجام شد. تمامی شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. هر دو گروه از ۲ لیوان شیر در روز به مدت دو ماه استفاده کردند. مداخله در یکی از گروه ها به صورت اضافه نمودن ویتامین D به میزان ۶۰۰IU/L در لیتر به شیر مصرفی صورت گرفت. در کلیه نمونه های خونگیری ابتدا و انتهای مطالعه انجام و سنجش ویتامین D، کلسیم، فسفر، هورمون پاراتیروئید، آلکالن فسفاتاز، آلبومین و پروتئین انجام پذیرفت. همچنین پرسش نامه هایی در رابطه با طعم و عوارض گوارشی در افراد مورد بررسی تکمیل گردید. توزیع سنی و جنسی و میزان فعالیت در دو گروه مورد بررسی یکسان بود. میانگین پارامترهای بیوشیمیایی نیز در دو گروه اختلاف معنی داری نداشت. دو ماه بعد از غنی سازی شیر با ویتامین D، میزان تغییر ویتامین D سرمی در گروهی که از شیر غنی شده استفاده کرده بودند (۱۲.۱۱nmol/l) افزایش یافت و در گروه شاهد (۳.۳۱nmol/l) کاهش نشان داد که اختلاف سطح سرمی در دو گروه معنی دار بود (P<۰.۰۰۱). از طرفی شیوع کمبود ویتامین D (مقادیر کمتر از ۳۵nmol/l) در شروع مطالعه ۶۰.۲% در گروه مصرف کننده شیر غنی شده در مقابل ۵۱.۴% در گروه شاهد بود که اختلاف معنی داری نداشت. اما بعد از غنی سازی، شیوع این اختلال به ترتیب به ۹.۳% در مقابل ۳۹.۳% رسید که اختلاف معنی داری را نشان می دهد (P<۰.۰۰۱). در تحلیل رگرسیون نیز نشان داده شد که تنها نوع شیر و سطح سرمی اولیه ویتامین D در پیشگویی تغییر سطح این ویتامین موثر بوده است (P<۰.۰۰۱) و این یافته وابسته به سن و جنس نیست. در مورد طعم شیر غنی شده با شیر ساده و شیوع عوارض گوارشی هم اختلاف معنی داری مشاهده نشد. یافته های این مطالعه نشان می دهد شیر غنی شده با ویتامین D در بالا بردن سطح سرمی این ویتامین موثر بوده و جهت مقابله با کمبود ویتامین D توصیه می گردد.

Vitamin D, Fortification, Milk, ویتامین D, غنی سازی, شیر