بررسی کفایت رژیم غذایی بزرگسالان تهرانی: مطالعه قند و لیپید تهران

شاخص تغذیه سالم جهت ارزیابی کیفیت رژیم غذایی در جوامع مختلف طراحی شده است. هدف از این بررسی، تعیین امتیاز شاخص تغذیه سالم در بزرگسالان ساکن منطقه ۱۳ تهران و ارتباط آن با دریافت مواد مغذی، گروه های غذایی و مقدار واحد مصرفی از آنها در سال های ۸۰-۱۳۷۸ بود. از ۱۲۸۷ نفر که به طور تصادفی از مطالعه قند و لیپید تهران برای بررسی های تغذیه ای انتخاب شده بودند، یافته های ۸۱۹ فرد بزرگسال ۱۹ سال و بالاتر در این گزارش آورده شده است. بررسی وضعیت تغذیه ای به روش تکمیل دو روز یادآمد غذایی صورت گرفت. شاخص تغذیه سالم بر اساس ۹ جز (گروه های هرم راهنمای غذایی: اجزا ۵-۱، مقدار درصد چربی از کل کالری، درصد چربی های اشباع دریافتی و کلسترول: اجزا ۸-۶ و تنوع غذایی: جز ۹) محاسبه گردید. دامنه امتیاز هر جز از این شاخص ۱۰-۰ بود. بنابراین مجموع حداکثر امتیاز این شاخص ۹۰ محسوب می شد. روش محاسبه شاخص مذکور با توجه به اطلاعات موجود در زمینه داده های تغذیه ای نسبت به شاخص تغذیه سالم طراحی شده و در مطالعات قبلی تعدیل گردید. امتیاز تنوع نیز با توجه به تعداد غذاهای مصرفی در جامعه نوجوان مورد بررسی تعیین شد. امتیاز شاخص تغذیه به سه گروه کمتر از ۴۵ (ضعیف)، ما بین ۷۲-۴۵ (نیاز به تغییر و اصلاح) و بیشتر از ۷۲ (خوب) تقسیم بندی شد. به منظور تعیین ارتباط شاخص تغذیه سالم با مواد مغذی دریافتی و تعداد واحدهای مصرفی گروه های هرم راهنمای غذایی از آزمون همبستگی نسبی استفاده شد. امتیاز هر جز از شاخص تغذیه سالم نیز محاسبه و در سه گروه بالاتر از ۸، ما بین ۸-۵ و کمتر از ۵ تقسیم بندی شد. میانگین امتیاز شاخص تغذیه سالم در زنان ۸.۸±۶۴.۹ و در مردان ۹.۸±۶۵.۱ بود. تعداد واحدهای مصرفی از گروه های مختلف هرم راهنمای غذایی و تمامی مواد مغذی به جز سلنیوم در افرادی که امتیاز این شاخص آنها خوب بود، به میزان معنی داری بیشتر از گروه با امتیاز ضعیف بود (P<۰.۰۵). در مقابل کل چربی و میزان چربی اشباع دریافتی در گروه خوب نسبت به دو گروه دیگر کمتر بود (P<۰.۰۰۱). کلسترول مصرفی در گروه با امتیاز بیشتر از ۷۲ نسبت به گروه با امتیاز ۷۲-۴۵ کمتر بود (P<۰.۰۵). تعداد اقلام غذایی مصرفی در گروه با امتیاز شاخص تغذیه خوب به میزان معنی داری بالاتر از دو گروه دیگر بود (P<۰.۰۰۱). همبستگی مثبت و معنی داری نیز میان تعداد واحدهای دریافتی از گروه های نان و غلات (P<۰.۰۰۱ و r=۰.۲)، گروه سبزی ها (P<۰.۰۰۱ و r=۰.۴)، میوه ها (P<۰.۰۰۱ و r=۰.۴)، لبنیات (P<۰.۰۰۱ و r=۰.۳)، گوشت ها (P<۰.۰۰۱ و r=۰.۱) و همبستگی منفی و معنی داری میان چربی کل دریافتی، درصد چربی اشباع و کلسترول مصرفی (P<۰.۰۰۱ و r=-۰.۱) با شاخص تغذیه سالم مشاهده شد. رژیم غذایی ۷۳.۳% از بزرگسالان مورد بررسی نیازمند به تغییر و اصلاح و برنامه غذایی ۲۴.۴% از آنها، خوب بود. ۲.۲ درصد از بزرگسالان نیز از الگوی غذایی ضعیف پیروی می کردند. با توجه به این که برنامه غذایی اکثر بزرگسالان جامعه نیازمند اصلاح و تغییر است، لزوم آموزش های صحیح تغذیه ای در این گروه سنی احساس می شود.

Keywords:

Healthy Eating Index , Diet quality , Food Guide Pyramid , Tehran , Adult , شاخص تغذیه سالم , کفایت رژیم غذایی , هرم راهنمای غذایی , تهران , بزرگسال