وحیداله جهاندیده مهجن آبادی - Dept. of Soil Sci., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
مژگان سپهری - Dept. of Soil Sci., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
امیرحسین خوشگفتارمنش - Dept. of Soil Sci., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran
حمیدرضا عشقی زاده - Dept. of Agron. and Plant Breed., College of Agric., Isfahan Univ. of Technol., Isfahan, Iran.

کمبود روی از شایع­ترین کمبودهای عناصر غذایی در گیاهان است که موجب کاهش شدید رشد و عملکرد آنها می­شود. افزایش سطح گونه­های فعال اکسیژن (ROS) و کاهش کارایی سیستم­های سمیت­زدایی ممکن است از دلایل اصلی آسیب به عملکردهای بافت سلولی گیاهان دچار کمبود روی باشند. در این تحقیق، تاثیر تلقیح انفرادی و همزمان قارچ اندوفایت Piriformospora indica و باکتری Azotobacter chroococcum بر ویژگی­های بیوشیمیایی، فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان و رشد و نمو گیاه گندم (رقم نیک­نژاد)، در شرایط کمبود و کفایت روی بررسی شد. آزمایش در گلخانه مرکز کشت بدون خاک دانشگاه صنعتی اصفهان و با استفاده از بستر کشت مخلوط شن و پرلیت (v/v ۲:۱) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کمبود روی باعث کاهش وزن خشک شاخساره، غلظت کاروتنوئید، مقدار کل عنصر روی شاخساره و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان گیاهان شاهد شد. تلقیح انفرادی و همزمان قارچ P. indica و باکتری A. chroococcum در شرایط کمبود روی، موجب افزایش معنی­دار وزن خشک شاخساره گیاهان نسبت به شاهد شد. بیشترین وزن خشک شاخساره متعلق به تیمار تلقیح انفرادی باکتری بود. گیاهان تلقیح یافته با P. indica به تنهایی، در هر دو سطح روی، از بیشترین مقدار روی و غلظت کاروتنوئید برخوردار بودند. تلقیح A. chroococcum به تنهایی و در ترکیب با P. indica، فقط در افزایش مقدار روی شاخساره، در شرایط کمبود روی، موثر واقع شد. تلقیح A. chroococcum به تنهایی و در ترکیب با P. indica موجب تحریک فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان آسکوربات­پراکسیداز و ­پراکسیداز در پاسخ به تنش کمبود روی شد؛ اگرچه تلقیح P. indica به تنهایی به­ترتیب موجب افزایش و کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز و آسکوربات­پراکسیداز شد. به­طور کلی، تلقیح گیاه گندم رقم نیک­نژاد با ریزجانداران مورد مطالعه در این پژوهش، به­ویژه تلقیح باکتری A. chroococcum، می­تواند به عنوان روشی مفید برای کاهش اثرهای مضر تنش کمبود روی، استفاده شود.

Bacterial inoculation, Microbial inoculation, Detoxification, Reactive oxygen species., تلقیح میکروبی, تلقیح انفرادی, سمیت زدایی, سطح گونه های فعال اکسیژن