نقش معلمان در زمینه بهداشت روانی در مدارس ابتدایی: نتایج یک مطالعه مداخله ای

هدف اصلی این مطالعه، تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر آگاهی، نگرش و عملکرد معلمان در زمینه سلامت روانی دانش آموزان بوده است. منظور از عملکرد، شناسایی و ارجاع دانش آموزان دارای علایم و نشانه های اختلال در سلامت روانی است. از بین معلمان پایه چهارم در دبستان های دولتی شهر خرم آباد در استان لرستان در سال تحصیلی ۸۱-۱۳۸۰، ۶۴ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای با انتخاب تصادفی ساده برگزیده شده بودند که از این افراد ۵۷ نفر در مطالعه مشارکت کردند. کارگاه آموزشی به مدت ۳ روز برای معلمان گروه مورد (۲۷ نفر) برگزار گردید. اطلاعات پژوهش در سه مرحله شامل قبل و بعد از کارگاه آموزشی و در پایان فعالیت ها با استفاده از پرسشنامه های خود اجرا (در گروه های مطالعه) و مدارک مربوط به ارجاع دانش آموزان و گزارش های روان شناسان جمع آوری گردید. داده ها نیز در نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از روش های آمار غیر پارامتری پردازش و تحلیل شده اند. پنجاه و یک درصد مشارکت کنندگان زن، ۴۲% دارای مدرک تحصیلی دیپلم، ۳۵% فوق دیپلم و ۲۳% کارشناس بودند. اکثر آنها در دوره آموزشی بهداشت روانی تا قبل از این پروژه شرکت نداشته اند. یافته های قبل از مداخله آموزشی نشان داد که معلمان در هر دو گروه از آگاهی ضعیفی درباره اختلالات روانی-عاطفی کودکان برخوردارند. ولی بعد از مداخله آموزشی افزایش بارز در نمرات آگاهی و نگرش معلمان در گروه مورد مشاهده گردید این در حالی بود که هیچ تغییر بارزی در این متغیرها در گروه شاهد مشاهده نشد. همچنین معلمان گروه مورد در طی این پروژه ۱۰۶ دانش آموز را شناسایی و به مرکز مشاوره ارجاع کردند که روان شناسان وجود اختلال را در ۷۹ نفر از آنان تایید نمودند. در همین مدت معلمان گروه شاهد تنها ارجاع ۲ دانش آموز را گزارش دادند. تحلیل یافته ها در بیشتر موارد حاکی از سطوح بالاتر آگاهی، نگرش و عملکرد معلمان زن و افرادی است که دارای تحصیلات دانشگاهی بوده اند. این مطالعه نشان داد که معلمان آموزش دیده از پتانسیل قابل توجهی برای شناسایی و ارجاع دانش آموزان نیازمند خدمات سلامت روانی و در مجموع مشارکت در ارایه این خدمات در مدارس برخوردارند. از این رو، برنامه ریزی برای ارتقای سطح دانش، نگرش و در نهایت توسعه مشارکت معلمان در بهداشت روانی مدارس، اقدامی مفید بلکه ضروری برای دانش آموزان بسیاری است که در خطر آسیب های روان شناختی قرار دارند.

Keywords:

Teachers , School Mental Health , Attitude , Practice , معلم , آگاهی , نگرش , عملکرد , بهداشت روانی مدارس