معصومه باشی - دکترای جامعه شناسی، گروه های اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

ایران سرزمینی کهن با تمدن ریشه دار است که علاوه بر تنوع قومی و وجود خرده فرهنگ های متفاوت منطقه ای، تنوع دینی و مذهبی از ویژگی های جامعه ی ایرانی به شمار می رود. به گفته مورخان قدیمی چون هرودوت مردمان ایران زمین با تنوع و تکثر قومی، دینی و مذهبی همواره در کنار هم با آزادی انتخاب دین، مذهب و....در این سرزمین زیسته اند. در سال (۱۳۵۷) با وقوع انقلاب اسلامی ساختار سیاسی کشور دگرگون شد و بعد از آن به دلایل گوناگون همه ی امور ایرانیان از جمله حقوق اقلیت های دینی و مذهبی در کانون توجه جهانیان و مورد بحث قرار گرفته است. در راستای همین حساسیت ها مقاله حاضر با هدف مطالعه ی حقوق اقلیت های دینی و مذهبی در ایران بعد از انقلاب اسلامی با روش اسنادی در سال ۱۴۰۰ به اجرا درآمد. داده ها از مهم ترین سند قانونی و رسمی کشور یعنی قانون اساسی جمهوری اسلامی و با تکنیک فیش برداری جمع آوری، تحلیل محتوا و سپس توصیف و تبیین شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که قانون اساسی ایران شامل ۱۷۷ اصل در چهارده فصل است که تعدادی از این اصول به صورت عام شامل اقلیت ها از آن جهت که شهروند ایران هستند و تابعیت ایرانی دارند مانند همه ی ایرانیان می شود و نیز تعدادی از اصول به صورت خاص به حقوق آن ها به عنوان اقلیت اشاره دارد. در این میان در دو اصل ۱۲و ۱۳ قانون اساسی، اقلیت های دینی و مذهبی به رسمیت شناخته شده و به صراحت از آنان نام برده شده است و در حقیقت بر اساس این دو اصل، قانون اساسی سه دین (زرتشتی،مسیحی و یهودی) و نیز چهار مذهب (حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی) را به عنوان ادیان و مذاهب رسمی در ایران می داند، که باید حقوق عام و خاص تعیین شده در قانون اساسی در مورد اقلیت های دینی و مذهبی اعمال و بر اساس همین قوانین با آنان رفتار شود. هم چنین حق حضور و نمایندگی در مجلس شورای اسلامی برای اقلیت ها در قانوان اساسی پیش بینی شده است.

اقلیت های دینی، اقلیت های مذهبی، قانون اساسی، جمهوری اسلامی ایران