محمدمهدی عباسی - دانشجوی کارشناسی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران

شهر قم وضعیت محیطی و طبیعی نسبتا نامناسبی از جمله در اقلیم، منابع آب، زلزله خیزی، توپوگرافی و شیب، پوشش گیاهی و وضعیت محیط زیست دارد ولی با این وجود شهر قم به دلیل قرار گیری در محل تلاقی شاهراه های مواصلاتی کشور و همچنین نزدیکی به پایتخت کشور از موقعیت ممتازی برخوردار شده است و این دو عامل باعث جذب تصاعدی مهاجران به این شهر و همچنین رشد و توسعه شهر قم شده است. پژوهش حاضر ابتدا به بررسی وضعیت پارامترهای محیطی و طبیعی شهر مورد مطالعه شامل موقعیت، وضعیت اقلیمی، وضعیت توپوگرافی و شیب، وضعیت زمین شناسی و زلزله خیزی، وضعیت منابع آب، وضعیت پوشش گیاهی و وضعیت محیط زیست پرداخته است. در ادامه نیز پژوهش به مطالعه عوامل موثر بر پیدایش شهر قم و مراحل گسترش آن (تاریخ شهر، وجه تسمیه و...) و شناخت عناصر و عوامل کلان شکل دهنده این شهر پرداخته است. در پایان نیز بررسی جامعی در مورد وضعیت جمعیتی و متغیرهای آن که شامل گونه شناسی مراکز سکونتگاهی شهری، تعداد جمعیت، ساختار جنسی، ساختار سنی، بعد خانوار، نرخ رشد جمعیت، روند تغییرات جمعیتی و پیش بینی جمعیت می باشد، صورت گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده این پژوهش نیز روشی توصیفی _تحلیلی می باشد که از طریق منابع اسنادی _کتابخانه ای گردآوری شده است. با توجه به بررسی ها نتیجه گرفته شده است که شهر قم برخلاف موقعیت مناسب جغرافیایی آن که طی سالیان گذشته باعث رشد و توسعه کالبدی و فضایی اش شده است، از لحاظ وضعیت محیطی و طبیعی شرایط خیلی مناسبی ندارد که علت آن بیشتر به نابرابری منابع و امکانات با رشد سریع جمعیت شهر قم بر می گردد، بطوریکه ۶/۹۷ درصد کل جمعیت استان و ۲/۹۵ درصد از جمعیت شهری استان در شهر قم ساکن هستند.

قم، شهر، محیطی، طبیعی، توسعه، جمعیت