ارزیابی میاندوره ای برنامه غنی سازی آرد با آهن در استان بوشهر

کم خونی فقر آهن یکی از مشکلات تغذیه ای شایع در ایران است. در این راستا برنامه کشوری غنی سازی آرد با آهن در بهار ۱۳۸۰ در استان بوشهر به صورت آزمایشی (پایلوت) به اجرا گذاشته شد. ارزیابی میاندوره ای این برنامه در زمستان ۱۳۸۲ با دو هدف بررسی میزان تاثیر این برنامه بر میزان شیوع کم خونی (کمبود هموگلوبین، کمبود فریتین و کم خونی فقر آهن) و بررسی میزان پوشش این برنامه انجام شد. دو مطالعه در ارزیابی میاندوره ای طراحی شدند. مطالعه اول به صورت مطالعه مداخله ای شاهددار جهت بررسی اثر بخشی برنامه در استان بوشهر (گروه تحت مداخله) و در سه شهرستان از استان فارس (گروه شاهد) اجرا شد. جمعیت تحت مطالعه شامل زنان ۴۹-۱۵ سال بود. متغیرهای زمینه ای و مخدوش کننده توسط پرسشنامه جمع آوری و خونگیری جهت تعیین میزان هموگلوبین و فریتین انجام شد. مطالعه دوم به صورت مطالعه مقطعی جهت تعیین پوشش برنامه (میزان آهن نان خانوار و آهن آرد نانوایی ها) در استان بوشهر انجام شد. طبق نتایج، در استان بوشهر، پوشش آرد غنی شده با آهن ۱۰۰ درصد و پوشش نان غنی شده مساوی ۷/۹۹ درصد برآورد شد. ۸۶۳ زن (۵۶۷ نفر در استان بوشهر و ۲۹۶ نفر در استان فارس) از نظر اثربخشی برنامه تحت مطالعه قرار گرفتند. میزان شیوع کم خونی فقر آهن (کمبود هموگلوبین و کمبود فریتین) و میزان شیوع کمبود فریتین در زنان استان بوشهر به طور معنی دار نسبت به گروه شاهد کاهش یافته بود. میزان شیوع کمبود هموگلوبین و میانگین هموگلوبین از نظر آماری تغییر معنی دار نداشت. با توجه به این که غنی سازی مواد غذایی قسمتی از یک استراتژی کلان بهداشتی جهت کنترل کم خونی در جامعه است، لذا بحث در خصوص تاثیر برنامه غنی سازی بر این شاخص ها نیازمند ارزیابی نهایی و تفسیر سیر تغییرات شاخص های کم خونی در این استان است.

Keywords:

Anemia , Iron deficiency , Fortification , Bread , Flour , Women , کم خونی , فقر آهن , غنی سازی , نان , آرد , زنان