تبیین تجربه توانمندی در تنظیم خانواده در متن فرهنگی و اجتماعی شهر اصفهان: یک پژوهش کیفی

مقدمه: توانمندسازی زنان در تنظیم خانواده پیش نیاز ضروری جهت ارتقا بهداشت باروری است در این فرآیند باید به زنان قدرت تصمیم گیری مستقل و اختیار درباره بچه آوری داده شود در حالی که تصمیمات باروری عمدتا تحت تاثیر روابط و قدرت بین زوجین در خانواده و مقتضیات اجتماعی فرهنگی شکل می گیرد. لذا این مطالعه با هدف تبیین تجربه توانمندی در تنظیم خانواده در متن فرهنگی و اجتماعی شهر اصفهان صورت گرفت. روش: این مطالعه با رویکرد کیفی در سال ۱۳۸۹ در شهر اصفهان طراحی شد. با نمونه گیری هدفمند اطلاعات از ۳۷ خانم متاهل، واجد شرایط تنظیم خانواده با ضبط ۷ مصاحبه بحث گروهی متمرکز و ۷ مصاحبه فردی جمع آوری گردید. با روش تحلیل محتوای قراردادی، متون مکتوب حاصل از مصاحبه ها کدگذاری شده و با دسته بندی و تقلیل داده ها، طبقات استخراج گردیدند. یافته ها: با تحلیل داده ها، شش زیر طبقه در دو طبقه اصلی اجتماعی و فرهنگی قرار گرفتند به طوری که، تاثیر رسانه ها بر شکل گیری جایگاه تصمیم گیری زنان، نقش برنامه آموزشی مدارس در ساخت پایه های توانمندی و نقش دوگانه اشتغال در توانمندی زنان به عوامل اجتماعی نسبت داده شدند و نگرش مثبت به فرزندآوری، باور مسوول بودن زن برای پیشگیری از بارداری و تسلط مردان در تصمیم گیری باروری در عوامل فرهنگی مطرح شدند. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد عوامل اجتماعی نظیر رسانه ها با تقویت جایگاه تصمیم گیری زنان، مدارس با پرورش پایه های توانمندی و اشتغال با تقویت جایگاه اجتماعی زنان می توانند به توانمندی زنان در تنظیم خانواده کمک نمایند در حالی که تلاش های جدی برای استفاده از این توانایی بالقوه عوامل اجتماعی صورت نگرفته است. همچنین عوامل فرهنگی حاکم بر فرزندآوری بخش عمده مسوولیت تنظیم خانواده را بر دوش زنان نهاده و کنترل آن ها بر برنامه باروری را کاهش داده است. بنابراین به نظر می رسد برای دستیابی به توانمندی زنان در تنظیم خانواده نیاز به تغییرات اجتماعی فرهنگی ضروری می باشد.

Keywords:

: Women empowerment , family planning , qualitative research , social-cultural context , توانمندی زنان , تنظیم خانواده , عوامل اجتماعی , عوامل فرهنگی , تحلیل محتوی کیفی