زهرا صفری اقدم - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

انسان ها بر حسب موقعیت مکانی-زمانی خویش به چیزهای اطرافشان معناهایی خاص می بخشند و رابطه ای پیوسته و متقابل را با فضا برقرار می کنند. بدین سان هر ملتی بنابه مسیر تاریخی که طی می کند فضای پیرامونش را با نماد ها و نشانه های به خصوصی مشخص و معین می کند. این فضای مشخص شده به افراد احساس کنترول بر محیط و امنیت خاطر را می دهد. شهر علاوه بر رفع نیازهای فیزیکی نظیر اقامت و اشتغال شهروندان، باید توانایی پاسخ گویی به نیازهای روحی، روانی و فرهنگی آنان را نیز داشته باشد. شهرهای معاصر، به سبب توسعه شهرنشینی و رویکرد سازندگان آنها، که در آن مسائل مالی و توجیهات اقتصادی در اولویت قرار دارد، هویت خود را به عنوان سکونتگاه جمعی، از دست داده و با تاریخ و فرهنگ و خاطرات جمعی شهروندان خود بیگانه شده اند. منظر شهری نیز به عنوان بخشی از شهر که سطح تماس انسان و پدیده شهر است، از این آسیب در امان نمانده است. هدف اصلی پژوهش حاضر طراحی نمادها و نشانه های درون شهری و نقش آن در آرامش ذهنی و سلامت روانی با روش توصیفی و مطالعه کتابخانه ای می باشد. می توان گفت نمادها و نشانه ها جزو جدا نشدنی معماری و شهرسازی تمدن های بشر در تمام نقاط جهان بوده است و عقاید و ایدئولوژی های بشری نمود خود را در ساخته هایشان به وسیله صور و مفاهیم به نمایش گذاشته است. در معماری و شهرسازی ایران کهننیز نمادپردازی و نشانه گرایی از ویژگی های بارز آن به شمار می آمد. این نمادها و نشانه ها علاوه بر دارا بودن نقش سازمان دهی بین اجزا و عناصر در هر مجموعه، پیوند دهنده معنوی فضاها با استفاده کنندگان آن و هدایتگر انسانها به سوی معبودبودند.

طراحی نمادها، نشانه های درون شهری، آرامش ذهنی، سلامت روانی