محمود مختاری - استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی

هدف از این مقاله عبارت از تحلیل و تبیین نقش ویژگی های فیزیکی و جنبه های انسانی مصنوعات فناورانه در تغییرات اجتماعی، با تاکید مصداقی بر فناوری های همگرای بهسازی انسان (فبا) است. در این راستا سه دیدگاه اصلی در باب عاملیت اجتماعی مصنوعات فناورانه شامل ذات گرایی، برساخت گرایی اجتماعی و نظریه ماهیت دوگانه مصنوعات فناورانه مورد بررسی و تحلیل واقع می شود. در نهایت و براساس تفسیر کارکردی از نظریه ماهیت دوگانه از این ادعا دفاع می شود که تعین کارکرد مصنوعات فناورانه، منوط به ملاحظه نقش عوامل اجتماعی (از جمله جامعه کاربران) است، بنابراین اگر کاربران یک مصنوع فناوری های همگرا، همچون ابرلباس فبا، متعلق به جامعه ای غیر از جامعه طراحان آن باشند می توانند برای این مصنوع، کارکردی متناسب با هدف خود تعیین نمایند، گرچه تحقق آن توسط هدف طراحان (مثلا از طریق ساختار و ویژگی های فیزیکی مصنوع مورد نظر) مقید می شود.

مصنوعات فناورانه, فناوری های همگرا, عاملیت اجتماعی, ذات گرایی فناورانه, برساخت گرایی اجتماعی, نظریه ماهیت دوگانه, کارکرد