سید مهدی موسوی شهیدی - دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
بهادر زارعی - دانشیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
زهرا پیشگاهی فرد - استاد گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
مرجان بدیعی ازنداهی - استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
محمود واثق - استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

بررسی الگوهای روابط کشورهای واقع در منطقه خلیج فارس به دلیل جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیکی این منطقه در ساختار قدرت جهانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دو کشور مهم و تعیین کننده در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس اند و روابط پرفراز و نشیبی را تجربه کرده اند. روابط کشورها در طول زمان و تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون جنگ ها، انقلاب ها، تحولات نظام منطقه ای و نظام جهانی و تغییر در موازنه های قدرت همواره در حال تغییر و تحول بوده است. ایران و عربستان از کشورهایی بوده اند که روابط آنها در طول چهار دهه گذشته (پس از انقلاب اسلامی) دچار تغییر و تحولات زیادی شده است که علل آن را می توان در طیف مختلفی از عوامل ژئوپلیتیکی جست وجو کرد. این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی درصدد بررسی الگوی روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی ایران تا سال ۱۳۹۷ است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که الگوی روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی تاکنون از تقابل به تعامل و برعکس از تعامل به تقابل ژئوپلیتیکی در چرخش بوده است. مهم ترین عوامل تاثیرگذار در روابط دو کشور نیز در این بازه زمانی شامل شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران، پایان جنگ تحمیلی، حادثه ۱۱ سپتامبر، بیداری اسلامی، ژئواکونومیک و منابع انرژی، ژئوپلیتیک شیعه، دستیابی ایران به انرژی هسته ای، رویکرد امنیتی دو کشور، تحولات منطقه ای و بین المللی مثل روی کار آمدن محمد بن سلمان در عربستان و دونالد ترامپ در امریکا و نقش قدرت های فرامنطقه ای در روابط دو کشور بوده است.

ایران, تعامل, تقابل, روابط ژئوپلیتیکی, عربستان سعودی