علی اکبر دوایی - علی اکبر دوایی / دکتر مدرسی معارف اسلامی، گرایش مبانی نظری اسلام، کارشناس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهران، ایران

آسیب های اجتماعی از پیچیده ترین پدیده های اجتماعی است؛ هم در شناسایی و هم در مواجهه؛ لذا نیازمند تدابیری صحیح و همه جانبه در مقام شناسایی و برخورد با آن می باشد. نگاه به آسیب ها از زوایای مختلف لازم ولی ناکافی است و برای تجمیع رویکردها نیازمند مدل های تحلیلی جامعی هستیم. آنچه در این مقاله به دنبال آن هستیم با مفروض داشتن ماهیت آسیب ها و مبنای اسلامی در آن به دنبال  تجمیع عوامل و زمینه های بروز آسیب های اجتماعی از جنبه های مختلف بیرونی و درونی با سهم تاثیر متفاوت در مدلی جامع هستیم. بر این اساس ابتدا عوامل موثر در بروز آسیب ها در قالب چرخه فعالیت آسیب و سطوح مختلف این چرخه از ساده ترین تا پیچیده ترین شکل آن (در قالب جبهه معارض یا جرایم سازمان یافته پیشرفته) ترسیم شده؛ سپس مدل مذکور، تبدیل به ماتریسی برای شناسایی و تحلیل عوامل آسیب شده که با توجه به سطح یا جایگاه عامل و نقش عامل در بروز آسیب و شاخص وجود عامل، به شناسایی انواع عوامل موجب بروز آسیب شده است و درنهایت ماتریس تجویز در حوزه مواجهه با آسیب های اجتماعی به تفکیک عوامل موثر در شکل گیری چرخه آسیب ترسیم شده است؛ به طوری که راهبرد و راهکار مواجهه با آسیب ها را به تفکیک عوامل دخیل در آسیب مدنظر قرار می گیرد و در ماتریسی دیگر عوامل موثر در انتخاب ابزار مقابله و نوع مقابله و هدف مقابله با آسیب به تناسب عوامل آسیب مدل سازی می شود.

چرخه آسیب, عوامل آسیب زا, عوامل آسیب دیده, عوامل آسیب پذیر, مدل جبهه معارض, ماتریس توصیف, ماتریس تجویز