احمدحسین شریفی - دانشیار گروه فلسفه موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

مسئله اصلی این نوشتار، این است که برای اطمینان بخش بودن مطالعات توصیفی آسیب های اجتماعی و انتساب آنها به فکر و اندیشه اسلامی، رعایت چه اصول و الزامات روش شناختی لازم است؟ برای پاسخ به این پرسش، با تفکیک مطالعات توصیفی آسیب های اجتماعی به پنج بخش تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش بینی، تلاش شده تا با استفاده از روش استنباطی و با تکیه بر مبانی فکر اسلامی، الزامات روش شناختی هر کدام از این بخش ها را بیان کنیم. پرهیز از تعاریف حدی، سنجش پذیر بودن، همه جانبه بودن و تاثیرپذیری تعریف از نظام باورها و ارزش ها، چهار اصل روش شناختی تعریف است. صدق و کذب پذیری، جامعیت، استفاده از روش ترکیبی و وضوح و بی طرفانه بودن نیز چهار اصل روش شناختی توصیف اند. ضابطه مندی، تاثیرپذیری از بینش ها و گرایش ها، استفاده از روش های درون کاو و سنجش پذیر بودن نیز از الزامات روش شناختی مقام تفسیرند. برخورداری از نگاهی کثرت گرایانه، سنجش پذیری، تحویل گرایی و کارآمدی نیز اصولی اند که در مقام تبیین باید مورد توجه قرار گیرند و بالاخره، دشواری، عدم قطعیت و سنجش پذیری نیز از قواعد و مسائلی است که در مقام پیش بینی آسیب های اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرند.

آسیب های اجتماعی, مطالعات توصیفی, روش شناسی آسیب های اجتماعی