پروین گلی زاده - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز (نویسنده مسئول)
فاطمه حیات داودی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

نظریه نقش­گرایی رویکردی شناختی است که تجربه­های انسان را از طریق نظام گذرایی زبان بیان می­کند. در واقع مقدار زیادی از تجربه روزانه ما به وسیله اعمال، رویدادها، تفکرات و تصورات ما شکل می­گیرند و تعریف می شوند و نظام زبان این نقش مهم را بر عهده دارد که اعمال و اقدامات گوناگون جهان را منعکس کند. در دستور نقش گرای نظام­مند هالیدی فرانقش اندیشگانی از اهمیت خاصی در انتقال تجربیات برخوردار است. کاربرد فرآیندهای نقش اندیشگانی: مادی، ذهنی، رابطه ای، رفتاری، وجودی و بیانی از طریق فعل نمود می­یابند و هدف این پژوهش نیز بررسی داستان پادشاه و کنیزک با استفاده از متغیرهای نقش اندیشگانی است که با تحقیق در فعل شناسی این داستان در مثنوی مولانا و تشخیص و تعیین انواع فرآیندها بر اساس نقش و معنی امکان­پذیر شده است. نتایج پژوهش نیز نشان می­دهد که فرایندهای مادی، کلامی و رابطه ای دارای بسامد بیشتری هستند و بر این اساس شخصیت­ها اغلب نقش گوینده، مخاطب، حامل و شناخته را دارند. بنابراین تعیین بسامد انواع فرآیندهای فعلی و چگونگی کاربرد آن در این داستان می تواند به عنوان شاخصی سبک­شناسی به حساب آید. از این­رو پژوهشگران در این پژوهش کوشیده­اند با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهند که چگونه می­توان با سبک­ شناسی فعل به طرز فکر شاعر و تحلیل متن دست یافت؟

زبان شناسی نقش گرا , پادشاه و کنیزک , مثنوی