علیرضا جهانبانی

چکیدهمسمومیت آمونیاکی یکی از مسمومیت های رایج درماهی است که به شکل حاد و مزمن خود را نشان می دهد. آمونیاک از منابع مختلف از جمله پسماندهای صنعتی، روان آب های کشاورزی، ماحصل تجزیه میکرواورگانیسم های ساکن درآب و همچنین به عنوان ماده دفعی نهایی حاصل از کاتابولیسم پروتئین ها و اسیدهای آمینه درجانوران آبزی وارد آب می شود. مسمومیت آمونیاکی بسته به غلظت این ماده با طیف گسترده ای از علائم همراه است. این علائم می تواند شامل تغییرات ساده رفتاری تا علائم شدید عصبی و مرگ را شامل شود. ماهی ها استراتژی های مختلفی را به هنگام بروز این مسمومیت در پیش می گیرند؛ کاهش تغذیه، کاهش متابولیسم پروتئین ها، سم زدایی آمونیاک و تبدیل آن به موادی با سمیت کمتر ازجمله آنها می­باشد. تقریبا تمام اندام های ماهی به مسمومیت با آمونیاک واکنش نشان می دهند، اما نقش اندام هایی مثل کبد، آبشش، عضلات و مغز در بروز علائم، کنترل شرایط و سم زدایی پررنگ تر است. شناخت سازوکارهای  بیوشیمیایی این اندام ها در مواجه با مسمومیت آمونیاکی و درک پاتوفیزیولوژی این مسمومیت به جلوگیری از بروز یا مدیریت آن در صورت وقوع می تواند کمک شایانی کند. البته همه گونه های ماهی واکنش یکسانی به مسمومیت آمونیاکی نشان نمی دهند و برخی گونه ها که مقاوم تر هستند می توانند گزینه های مناسب تری برای پرورش باشند.

واژه های کلیدی: ماهی, مسمومیت آمونیاکی, علائم, سم زدایی, سازوکارهای بیوشیمیایی