علی یوسفی - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
ملیحه تابعی - عضو گروه پژوهشی جهاد دانشگاهی مشهد

اندیشیدن به مرگ و نتایج ناشی از آن بخشی از دغدغه های جاری زندگی بشر است و انسان به دلیل میل ذاتی به تداوم زندگی همواره درصدد به حاشیه راندن مرگ بوده است. از آنجا که مرگ، تجربه برگشت ناپدیری است آدمی تنها از طریق مشاهده مرگ دیگران می تواند به مرگ نزدیک شده و معنای آن را با تکیه بر نظام های عقیدتی که مرگ را توجیه می کند، دریابد. تحلیل پدیدارشناختی تجارب ذهنی ای که هشت مشارکت کننده زن در مشهد از مرگ داشتند، نشان داد که اولا در تجربه های ذهنی مرگ سه موضوع مرکزی یا معنائی با عناوین «تصویر مرگ»، «مرگ مطلوب» و «پذیرش مرگ» نهفته است. ثانیا از مهم ترین وجوه اشتراک تجارب ذهنی مرگ، پذیرش مرگ، عقیده به دنیای پس از مرگ، فکر مرگ، ترس از مرگ و تمایل به عمر طولانی و از مهم ترین وجوه افتراق تجارب ذهنی مرگ، اختلاف تصویر مرگ (تفاوت در انتخاب زمان، مکان و نوع مردن) است. ثالثا بارزترین تمایز موجود در مجموعه تصورات از مرگ، تحت تاثیر فهم های مذهبی است و خانواده در ایجاد چنین فهمی دخالت اساسی دارد و افراد با توجه به زمینه اجتماعی خانوادگی و به تبع آن نحوه اجتماعی شدن، تصاویر متفاوتی از مرگ دارند.

پدیدارشناسی تجربی, تجربه ذهنی مرگ, پذیرش مرگ, معنای مرگ, مرگ مطلوب