علی گنجعلی - Dept. of Biol., Faculty of Sci., Ferdowsi Univ., Mashhad, Iran.
عبدالله بیک خورمیزی - Dept. of Biol., Faculty of Sci., Ferdowsi Univ., Mashhad, Iran.
مهرداد لاهوتی - Dept. of Biol., Faculty of Sci., Ferdowsi Univ., Mashhad, Iran.
هدی شفیعیان - Dept. of Biol., Faculty of Sci., Ferdowsi Univ., Mashhad, Iran.

این آزمایش با دو ژنوتیپ عدس (MLC۳۲۱ و MLC۳۲۳)، دو سطح کلسیم (صفر و ۵ میلی مولار به صورت کلسیم سولفات) و پنج سطح شوری (صفر، ۴، ۸، ۱۲ و ۱۶ دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم) بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. بذرها در گلدان های پلاستیکی حاوی ماسه کاشته شده و نمونه برداری از گیاهان ۶ هفته پس از کاشت انجام شد. نتایج نشان داد که شوری سبب کاهش معنی دار ارتفاع هر دو ژنوتیپ شد (P≤۰.۰۵). در هر دو ژنوتیپ، مجموع طول و سطح ریشه ها در شوری-های بیشتر از dS/m۴ نسبت به شاهد بهطور معنی داری کاهش یافت. کاهش معنی دار وزن خشک برگ نیز در سطوح شوری ۱۲ و ۱۶ دسی زیمنس بر متر در هر دو ژنوتیپ و وزن خشک ریشه در تمامی سطوح شوری (بجز شوری dS/m ۴ در ژنوتیپ MLC۳۲۳) مشاهده شد. تنش شوری باعث افزایش غلظت سدیم برگ و ریشه در هر دو ژنوتیپ گردید. در برخی سطوح شوری، غلظت پتاسیم و کلیسم برگ افزایش یافت. در حالی که غلظت این عناصر در ریشه کاهش یافت. تیمار کلسیم در ژنوتیپ MLC۳۲۱ باعث افزایش معنی دار صفات ارتفاع گیاه و سطح و وزن خشک برگ در شوری dS/m ۴ گردید. در ژنوتیپ MLC۳۲۳، کاربرد کلسیم، غلظت سدیم ریشه را در شوری dS/m ۸ و غلظت پتاسیم برگ را در dS/m ۴ بهطور معنی داری کاهش داد. در هر دو ژنوتیپ، تیمار کلسیم در سطوح بالای تنش (۱۲ و ۱۶ دسی زیمنس بر متر) نتوانست اثرهای منفی شوری را جبران نماید. به نظر می رسد که کاربرد سولفات کلسیم با توجه به نقش آن در تنظیم اسمزی، باعث محدود شدن آسیب های ناشی از تنش کم شوری (dS/m ۴) بر گیاه عدس می شود.

Sodium, Root characteristics, Osmoregulation., سدیم, ویژگی های ریشه, تنظیم اسمزی