مرضیه یوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیع
بهنام کامکار - عضو هیئت علمی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
جاوید قرخلو - عضو هیئت علمی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
روح اله فائز - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات گیاهپزشکی موسسه پنبه کشور

انتخاب مناسب‏ترین روش‏های خاک‏ورزی به منظور استفاده بهینه از خاک به عنوان مولفه اصلی بقای طبیعت یک راهبرد مدیریتی مهم برای رسیدن به سامانه پایدار تولید است. بدین منظور تاثیر سیستم‏های خاک‏ورزی بر عملکرد گندم در آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی هاشم‏آباد گرگان در سال زراعی 89 – 1388 در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار و هفت تیمار خاک‏ورزی شامل خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات، بی‏خاک‏ورزی با خطی‏کار بالدان، خاک‏ورزی حفاظتی با چیزل‏پکر، خاک‏ورزی حفاظتی با دستگاه طرح دلتا، خاک‏ورزی سطحی با دیسک سنگین، بی‏برگردان‏ورزی با گاوآهن قلمی و دیسک، خاک‏ورزی مرسوم با گاوآهن برگردان‏دار و دوبار دیسک بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر سیستم‏های مختلف خاک‏ورزی بر عملکرد دانه، وزن دانه در سنبله و شاخص برداشت معنی‏دار بود و بیشترین میانگین عملکرد دانه به ترتیب به خاک‏ورزی سطحی، خاک‏ورزی مرسوم، خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات و چیزل‏پکر با عملکرد 8/3507، 3/3369، 7/3196 و 4/3137 کیلوگرم در هکتار مربوط بود. بیشترین شاخص برداشت مربوط به تیمار بی‏برگردان‏ورزی، خاک‏ورزی سطحی، خاک‏ورزی حفاظتی با طرح دلتا و خاک‏ورزی با کمبینات (به ترتیب 78/42، 22/41، 64/40 و 69/39 درصد) بود. تفاوتی بین تیمارها از نظر عملکرد بیولوژیک وجود نداشت. صفات طول سنبله، تعداد کل سنبلچه، تعداد سنبلچه بارور، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه تحت تاثیر تیمارهای مختلف خاک‏ورزی قرار نگرفت. در مجموع خاک‏ورزی حفاظتی با کمبینات و چیزل‏پکر با داشتن عملکرد یکسان با خاک‏ورزی مرسوم به ازای مصرف کمتر انرژی، تردّد کمتر ادوات و حفظ بهتر خاک می‏تواند گزینه‏های مناسبی برای توسعه تولید و توزیع ادوات مبتنی بر کشاورزی پایدار باشند

بی‏خاک‏ورزی، چیزل‏پکر، دستگاه طرح دلتا، کمبینات