علیرضا محبی - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی

جهان به سرعت در حال گسترش زندگی شهری است. در حال حاضر، سرعت رشد شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. در ایران نیز شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات زیادی برای شهرهای بزرگ ایران بدنبال داشته است. تاریخچه حاشیه­نشینی در جهان به نوعی به انقلاب صنعتی و به تبع آن به رشد شهرها گره خورده است. حاشیه نشینی چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، مستقیما متاثر از نحوه صنعتی شدن شهرها بوده است. در کشورهای توسعه یافته کنونی، ابتدا کارخانه ها به علت نیازشان به منابع آنی و امکانات حمل ونقل در درون شهرها ایجاد شدند و به همین سبب مهاجرین روستایی و طبقات فقیر شهری را به مرکزشهرها کشاندند. با انتقال کارخانه ها به بیرون شهرها و توسعه حومه نشینی برای طبقات متوسط و بالای جامعه، فقرا در مراکز شلوغ و کثیف شهری باقی ماندند تا آنچه ما امروزه از آن، به عنوان«حاشیه نشینی» یاد می کنیم، نه در اطراف شهر، بلکه در مراکز شهرهای بزرگ پدید آمد بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر پیامدهای اجتماعی در محلات دارای حاشیه نشین می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد اعتیاد، طلاق، بیکاری، حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی را به عنوان پنج آسیب نیازمند توجه بیشتر در سکونتگاه های غیررسمی می باشد. و می توان گفت پدیده حاشیه نشینی ریشه در تاریخ زندگی اجتماعی انسانها دارد. این پدیده در معنای امروزیش با پیدایش شهرنشینی ابتدا در دل جهان سرمایه داری صنعتی وسپس در کشورهای توسعه نیافته، رشد وتوسعه یافته است. روستائیان مهاجر به دلایل مختلف از قبیل جاذبه های شهر بزرگ مانند درآمد بهتر، یافتن شغل مناسب تر و.... و دافعه های زادگاه خود مانند بیکاری، عدم امکانات رفاهی وبهداشتی، به سوی شهرها هجوم آوردند و بدلیل نداشتن پول کافی و شغل مناسب مجبور به سکونت در مناطق حاشیه ای شده اند.

آسیبهای اجتماعی، سکونتگاههای غیررسمی، ساماندهی