محمود امیدسالار - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کالیفرنیا

ملاحظاتی پیرامون انسجام ادبی شاهنامه   محمود امیدسالار*   چکیده یکی از مهم ترین خصوصیات شاعران متبحر، به­ ویژه سرایندگانی که با اشعار داستانی سروکار دارند، قدرت تصویرآفرینی آن­ها است و اگر این تصویرآفرینی درعین حال با انسجام همراه باشد؛ یعنی اجزای داستان به هم مربوط باشند و تلفیق قضایا در هم به طرزی شایسته صورت گرفته باشد، به طبع تاثیر بیان نیز بر خواننده بیشتر خواهد بود. در این گفتار منظور ما بررسی انسجام روایت در شاهنامه ی فردوسی است. به طبع در هر اثر ادبی دیگری که به وسعت شاهنامه باشد، امکان برخی ضدونقیض­گویی­های جزئی وجود دارد؛ زیرا دامنه ی روایت بسیار گسترده است؛ اما در شاهنامه انسجام روایت هم در سطح صحنه­ها و هم در سطح کل داستان چشمگیر است. در این مقاله ابتدا انسجام روایت شاهنامه را در سطح صحنه­ها بررسی کردیم و دیدیم که فردوسی چگونه با دقت، وحدت تصاویر و اجزای داستان را در روایت واحد حفظ می­کند و سپس رابطه ی داستان زال و رودابه را با منطق روایی شاهنامه موردبررسی قرار دادیم و دیدیم که انسجام کلی­تری نیز در سراسر این حماسه ی سترگ، موجود و به آسانی قابل تشخیص است. واژه­­های کلیدی: شاهنامه، انسجام روایت، منطق روایت، زال و رودابه.   * استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کالیفرنیا mahmoud.omidsalar@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: ۲۰/۱۱/۹۹                تاریخ پذیرش مقاله: ۲۲/۲/۱۴۰۰

واژه­­ های کلیدی: شاهنامه, انسجام روایت, منطق روایت, زال و رودابه