منوچهر جوکار - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز
قدرت قاسمی پور - اهواز، دانشگاه شهید چمران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی
بهمن ساکی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز

  منوچهر جوکار *قدرت قاسمی پور**بهمن ساکی*** چکیدهطاهره صفارزاده (۱۳۱۵-۱۳۸۷)، شاعر، نظریه پرداز، مترجم و استاد دانشگاه از شاعران برجسته و پیشرو شعر مدرن فارسی در دهه های چهل و پنجاه خورشیدی به شمار می رود. او که­ دانش آموخته ی زبان و ادبیات انگلیسی و نقد ادبی از دانشگاه شیراز و آیووای امریکا بود، رویکردی علمی به شعر و مسئله ی ادبیات داشت و معتقد به شعری متعهدانه و روشنگرانه بود که بر مخاطب تاثیر عمیق تری بگذارد. بر همین اساس صفارزاده نظریه ای ادبی باعنوان «شعر طنین» را در شعر معاصر فارسی پیشنهاد کرد و کوشید بوطیقای شعر خود را بر آن استوار کند. او کلیت نظریه ی خود را در عبارت «طنین حرکتی است که حرف من در ذهن خواننده می آغازد»، گنجانیده است. با گذشت حدود پنج دهه از طرح نظریه ی طنین و نگارش مقالاتی درباره ی وجوه مختلف آثار ادبی صفارزاده، به مسئله ی چیستی و چگونگی شعر طنین و میزان توفیق و کاربست آن چنان که باید، پرداخته نشده است. در این مقاله ضمن تعیین و تبیین واژگان اساسی و کلیدی نظریه ی طنین، کوشیده ایم ازمنظر رهیافت های مختلف به مفهوم، خاستگاه، چیستی و چگونگی کاربرد آن در شعر و اندیشه ی صفارزاده دست یابیم. برابر یافته های این پژوهش، مهم ترین شگردهای صفارزاده برای ایجاد طنین در ذهن مخاطب و تاثیرگذاری بر او، شگردهای تداعی و تکرار به شیوه های گوناگون ادبی است. او هم فرم و هم محتوا را بستر ایجاد طنین در شعر می کند و هر دو را متقابلا از یکدیگر متاثر می سازد. با همه ی این کوشش ها، نظریه ی شعری طنین با استقبال چندانی ازطرف شاعران روبه رو نشده است.واژه های کلیدی: شعر فارسی، صفارزاده، شعر طنین، تداعی، تکرار، ناقوس. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز  m.joukar@scu.ac.ir(نویسنده ی مسئول)** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز gh.ghasemi@scu.ac.ir*** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز bahman_saki@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: ۱۱/۴/۹۹                       تاریخ پذیرش مقاله: ۶/۱۰/۹۹    

واژه های کلیدی: شعر فارسی, صفارزاده, شعر طنین, تداعی, تکرار, ناقوس