فردین حسین پناهی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان

داستان های اپیزودیک در روایت های حماسی ایرانی و پیوند آن با قصه های پریان (بررسی موردی: شاهنامه و بهمن نامه)   فردین حسین پناهی *   چکیده وحدت و انسجام روایی و داستانی از ویژگی هایی است که از دیرباز به عنوان یکی از مولفه های مهم در نگاه به روایت های حماسی مطرح بوده است. حماسه های ایرانی به ویژه با توجه به متاخربودن زمان نگارش آن ها در مقایسه با حماسه های هندی و یونانی، گاه ساختاری اپیزودیک دارند و درخلال سلسله داستان ها، اپیزودهایی بدون ارتباط منسجم با داستان های پیش و پس خود آمده است، چنان که در ساختار کلان اثر حماسی نمی گنجند و به لحاظ ساختاری، روایت هایی فرعی هستند که به زنجیره ی خطی روایت حماسی افزوده شده اند. با توجه به بسامد این ویژگی در روایت های حماسی ایرانی، شناخت الگوهای روایی و اسطوره ای حاکم بر داستان های اپیزودیک از ضروریات پژوهش در این حوزه است. براین اساس با بررسی دو اثر شاهنامه و بهمن نامه یازده داستان اپیزودیک استخراج شده است؛ سپس با استخراج کمینه های روایی این داستان ها، تببین ساختار روایی آن ها، تحلیل ژرف ساخت اسطوره ای و بررسی چگونگی پیوند یافتن آن ها با ساختار کلان اثر در جریان تکوین روایت حماسی، در پی تبیین الگوهای روایی و اسطوره ای حاکم بر داستان های اپیزودیک در روایت های حماسی هستیم. نتایج تحقیق بیانگر تفاوت های قابل توجه خاستگاه ها و ساختارهای روایی و اسطوره ای این اپیزودها با ساختار کلان روایت های حماسی و ارتباط آن ها با قصه های پریان است. واژه های کلیدی: حماسه، وحدت، داستان های اپیزودیک، اسطوره، قصه های پریان.     * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان  fardin.hp@uok.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: ۶/۱۱/۹۹                تاریخ پذیرش مقاله: ۲۶/۲/۱۴۰۰

واژه های کلیدی: حماسه, وحدت, داستان های اپیزودیک, اسطوره, قصه های پریان