بهینه سازی استخراج گرمایی عصاره آبی آرد میوه عناب و مقایسه آن با عصاره هیدروالکلی

سابقه و هدف: عملکرد سلامتی بخش میوه عناب مربوط به مجموعه ای از ترکیب های فراسودمند موجود در بخش های مختلف این میوه می باشد. ترکیب های زیست فعال و ظرفیت ضد اکسایشی میوه عناب تحت تاثیر عوامل مختلف مثل واریته، شرایط کاشت، آلودگی پس از برداشت و مرحله رسیدن میوه قرار دارد. هدف از مطالعه حاضر، بهینه سازی شرایط فرایند استخراج عصاره آبی از میوه عناب کاشت شده در ایران و مقایسه مقدار ترکیب های زیست فعال آن با عصاره هیدروالکلی و مقادیر ذکر شده در سایر مطالعات می باشد. مواد و روش ها: روش سطح پاسخ برای تعیین مقادیر بهینه ی متغیر های مستقل، شامل نسبت مایع به جامد، زمان استخراج و دمای استخراج استفاده شد. به این منظور، مقدار مشخصی از آرد عناب با آب مقطر (نسبت های مایع به جامد ۱:۱۰، ۱:۲۵ و ۱:۴۰) مخلوط شده و فرایند استخراج در زمان ها (۳۰ تا ۳۰۰ دقیقه) و دما های (۳۰ تا ۷۰ درجه سانتی گراد) متفاوت با سرعت همزدن ثابت (۲۵۰ دور در دقیقه) انجام گردید. در نهایت، بازده استخراج کل، مقدار فنول کل، مقدار فلاونوئید کل و ظرفیت ضد اکسایشی عصاره بهینه آبی با عصاره هیدروالکلی (اتانول ۶۰ درصد) و ترکیب ضد اکسایش سنتزی BHT مقایسه شد. یافته ها: بازده استخراج کل، مقدار فنول کل، مقدار فلاونوئید کل و IC۵۰ برای عصاره های حاصل از فرایند استخراج گرمایی به ترتیب، بین ۴۸/۵۰ تا ۹۷/۷۷ درصد (گرم ماده خشک عصاره بازای ۱۰۰ گرم وزن خشک میوه عناب)، ۲۳/۸ تا ۳۸/۱۴ معادل میلی گرم اسید گالیک بر گرم ماده خشک عصاره، ۴۲/۱ تا ۹۳/۳ معادل میلی گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک عصاره و ۶/۱۶۹۱۱ تا ۳/۳۴۰۲۱ میکرو-گرم بر میلی لیتر عصاره عناب تغییر نمودند. مدل چند وجهی مرتبه دوم به شکل مطلوبی برای توصیف رابطه بین متغیر های پاسخ و متغیر های مستقل طی فرایند استخراج استفاده شد. شرایط بهینه، شامل زمان ۳۰ دقیقه، دمای ۸۸/۶۶ درجه سانتی گراد و نسبت مایع به جامد ۱:۴۰ برای رسیدن به حداکثر کارایی استخراج، شامل بالاترین مقدار بازده استخراج کل (۶۷/۷۷ درصد)، مقدار فنول کل (۹۳/۱۳ میلی گرم بر گرم) و مقدار فلاونوئید کل (۵۶/۴ میلی گرم بر گرم)، علاوه بر حداقل شاخص IC۵۰ (۲۱۵۷۷ میکرو گرم بر میلی لیتر)، تعیین شد. با افزودن اتانول به محیط استخراج (۶۰ درصد)، مقدار ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی استخراج شده، و ظرفیت ضد اکسایشی، به ترتیب ۱۲/۱، ۶۵/۲ و ۴۵/۱ برابر افزایش نشان دادند. فعالیت مهارکنندگی رادیکال آزاد عصاره هیدور الکلی در غلظت ده هزار ppm (۰۸/۳۳ درصد) نزدیک به فعالیت مهارکنندگی BHT در غلظت ۵۰۰ ppm (۵۷/۳۵ درصد) گردید. نتیجه گیری: عصاره ی آبی و آبی الکلی عناب دارای مقادیر مناسب ترکیبات زیست فعال بود، با این حال، با توجه به ظرفیت ضد اکسایش پایین آن و گزارش های متفاوت در مورد ظرفیت ضد اکسایشی عناب تولیدی نقاط متفاوت جهان که تحت تاثیر دوره رسیدگی و زمان نگهداری پس از برداشت آن عنوان شده است، پیشنهاد جایگزینی آن با ضد اکسایش های سنتزی تحت تاثیر قرار می-گیرد. اما، می توان از آرد میوه عناب یا عصاره حاصل از آن به عنوان ترکیب فراسودمند در محصولات غذایی استفاده نمود.

Keywords:

میوه عناب , بهینه سازی عصاره آبی , روش سطح پاسخ , عصاره هیدروالکلی , ضد اکسایش سنتزی