راضیه فانی اسکی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان
علی صفایی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

در دهه­های اخیر آرای گوناگونی در زمینه­ی نشان­دادن انسجام و دست­یابی به عمق معنایی اثر ارائه شده است که در همه­ی آن­ها تحلیل متن، در مرکز بازخوانی­هاست؛ ازجمله نظریه­ی هالیدی و حسن (۱۹۷۶م) که در بررسی کلیت منسجم متن، سازنده و پویاست. ازاین­رو در پژوهش حاضر با استفاده از نظریه­ی انسجام متن هالیدی و حسن در زبان­شناسی ساختگرا به تحلیل و بررسی نشانه­های مختلفی چون نشانه­های واژگانی، آوایی، نحوی و معنایی در نظام زبان غزل سعدی پرداخته شده است. بررسی­ها نشان می­دهند که شعر سعدی (از­جمله شعر مورد نظر)، انسجامی نیرومند در سطوح واژگانی، پیوندی، موسیقیایی، آوایی و معنایی دارد و آنچه این انسجام و وحدت را می­آفریند، اندیشه­ی عمیق شاعر است که در بستر محور طولی اشعار جریان یافته است. واژه­های کلیدی:

انسجام غزل سعدی, ساختار غزل سعدی, نظریه­ی هالیدی و حسن