محمود صادق زاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
طاهره تقوی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد

یکی از ابعاد مهم عصر مشروطه، پیدایش ادبیات سیاسی و شعر مردمیست. شاعران فراوانی در مقابل گروه اندکی که هنوز شعر بازگشتی می سرودند، به زبان مردم و برای آنان شعر سرودند و هم آوا با مشروطه خواهان، فریاد آزادی و نفرت از بیگانه و هرآن چه نابرابریست را، سر دادند. دراین میان، اشرف الدین حسینی قزوینی (۱۲۴۷-۱۳۱۳ش.)، معروف به «نسیم شمال»، زبان مردم کوچه و بازار، لحن عامیانه، طنزآمیز و بی پروا را در اشعار خود به کار گرفت، او در مجموعه ای به نام گلزار ادبی، به کودکان در جایگاه بخش مهمی از مخاطبان خود نگریست و اشعاری به زبان آنان و برای آنان گفت. این مجموعه شامل سی وسه قطعه شعر با فرم مثنوی به زبانی دلنشین و لحنی طنزآمیز است. ازاین رو، نسیم شمال را می توان یکی از بنیان گذاران شعرکودکان به شمار آورد. او از جمله شاعرانیست که در مبارزه با جهل و استبداد و استعمار روس و انگلیس و نیز بیداری افکار عمومی، در راستای طرد هرگونه ظلم و تعدی، نقش بسزایی داشته است. دشمنان ملت از دیدگاه او، خرافه و جهل، بیگانگان، حکام زر و زور و تزویر داخلی اند. در این مقاله کوشش می شود به تجزیه وتحلیل دیوان، به ویژه اشعار کودکانه ی (کودک مخاطب و کودک پسند) نسیم شمال و بیان نمونه هایی به بررسی چگونگی تصویرسازی وی از دشمنان پرداخته شود. واژه های کلیدی:

ادبیات کودک, اشعار کودکانه, دشمنان ملت, شعر طنزآمیز مشروطه, گلزار ادبی, نسیم شمال