بررسی آرا و اندیشه های محمدعلی همایون کاتوزیان

هدف از این نوشتار بررسی آرا و اندیشه های دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان است. محمدعلی همایون کاتوزیان یکی از متفکرین تاریخ معاصر ایران است که مطالعه و بررسی فعالیت های علمی و فکری ایشان زمان زیادی میطلبد چراکه وی ازجمله متفکرانی است که آثارشان زمینه های مطالعاتی متعددی را شامل میشود. از نکات برجسته آثار ایشان این است که به زبان انگلیسی مینویسند، به همین دلیل مخاطبان زیادی را به خود جذب میکنند. اهمیت مطالعه آثار کاتوزیان در این است که وی به خلق الگوی جدیدی در حوزه تفسیر و تببین جامعه ایرانی میپردازد که متفاوت از الگوی غربی تحلیل جوامع است. از نقطه نظر همایون کاتوزیان یک نظریه ی علمی تا جایی عمومی است که پیش بینی هایش در شرایط، اوضاع و احوالی که مفروض می انگارد با واقعیت سازگار باشد. نتیجه آنکه، در هیچ رشته ی علمی هیچ نظریه ای جهان روا نیست پس الگوی تحلیلی که در نقطه ای از جهان صحیح است میتواند در جای دیگری ابعاد ناصحیحی به خود بگیرد. او معتقد است که جامعه ایران دارای ویژگی های منحصر به فردی است و از مسیری میگذرد که برای خود معنادار و در چهارچوب تاریخی، تمدنی وفرهنگی-اجتماعی خود قابل تببین و تفسیر است پس سعی برای برهم نهادی الگوی های اروپایی بر جامعه ایرانی چندان نمیتواند ما را به شناخت عمیق این جامعه رهنمود کند. برای مثال، نظریه هایی را که انقلاب های اروپایی را اساسا نتیجه ی برخورد میان طبقات اجتماعی میدانند نمیتوان به شکل رضایتبخشی در مورد ایران به کار بست چرا که دولت های ایرانی به معنای مستفاد از تجربه ی اروپا نماینده ی طبقات اجتماعی نبوده اند.

Keywords:

جامعه کوتاه مدت , جامعه بلندمدت , فئودالیسم , فره ایزدی , استبداد ایرانی